Niet alle Zeeuwse emigranten verlieten het land of het Koninkrijk der Nederlanden. Denk aan Zeeuwen die verhuisden naar de grote steden in Nederland of de nieuwe polders in de voormalige Zuiderzee. En als zij vertrokken uit Nederland, verlieten zij niet per se het Koninkrijk der Nederlanden, denk aan de emigranten naar Nederlands-Indië.
Nederlands-Indië
Emigranten naar toenmalige Nederlandse koloniën komen niet voor op de Staten van Landverhuizers. Informatie over Indische families is te vinden bij de Stichting Indische Familie Archief (SIFA) in Den Haag. Deze stichting beschikt onder ander over familiedossiers, waarvan de index te vinden is op de website van SIFA. Een bezoek aan dit archief is niet gratis.
Grote steden
Uiteraard vertrokken veel Zeeuwen op zoek naar werk naar de grote steden. Denk aan dienstboden, haven- en industriearbeiders. Deze migranten binnen Nederland zijn terug te vinden via de bevolkingsregisters.
Rotterdam
Rotterdam was een populaire vestigingsplaats. De Zeeuwen zochten elkaar op, evenals andere nieuwkomers, en verenigden zich. Bijvoorbeeld in de arbeidersvereniging Zeelandia. Uit deze vereniging ontstonden dan weer andere verbanden zoals toneelgezelschappen of zangverenigingen, die meestal programma’s in het dialect brachten. De verenigingen uit de verschillende provincies werkten mee aan het tijdschrift Panorama, met speciale katernen per provincie.
Nieuwe polders in de voormalige Zuiderzee
In 1931 viel de eerste polder in het voormalig Zuiderzeegebied droog: de Wieringermeerpolder. Boeren, landarbeiders, middenstanders en ambachtslieden uit het hele land schreven zich in voor een boerderij of woning in het nieuwe gebied.
De inundaties van Walcheren en Schouwen‑Duiveland in 1944 waren aanleiding voor grote herverkavelingoperaties, waardoor voor veel boeren en landarbeiders geen plaats meer was. Bovendien werd door de landbouwmechanisatie de behoefte aan arbeidskrachten steeds kleiner. Uit Walcheren trok een relatief grote groep naar de nieuwe Noordoostpolder om daar een nieuw bestaan te beginnen.
De Watersnoodramp van 1953 veroorzaakte nog eens een trek naar de polders.
In museum, archief en studiecentrum Nieuw Land bevindt zich het archief van de Directie Wieringermeer, zoals de dienst nog lang na de start van het werk aan de andere polders bleef heten. In het Sociaal Historisch Centrum voor Flevoland zijn veel particuliere archieven en verzamelingen te vinden, alsmede een krantenknipselcollectie.
Literatuur
- D.J. Wolffram, Zeeuwse pachters in de Noordoostpolder. Selectie en bijdrage aan de sociale opbouw 1945‑1962 (Lelystad 1995)
