Het was een klus, maar dankzij de vele handen van vele vrijwilligers zijn vanaf vandaag, 14 december 2017, de bevolkingsregisters van Walcheren over de periode 1812-1900 voor iedereen online toegankelijk. Het Zeeuws Archief heeft de door 402 vrijwilligers overgetypte gegevens, in totaal ruim 250.000 vermeldingen, gepubliceerd in Zeeuwen Gezocht, de personendatabase met meer dan 8 miljoen persoonsgegevens.
Doorzoek de bevolkingsregisters Walcheren uit het Zeeuws Archief in Zeeuwen Gezocht
De bevolkingsregisters van Walcheren behoren tot de vroegste van Nederland. Al vanaf 1812 werd in Zeeland per adres geregistreerd wie er woonden, waarheen de bewoners verhuisden en wat hun beroepen waren. Na een proefproject waarbij de gegevens over Koudekerke toegankelijk werden gemaakt, startte in januari 2017 het vervolgproject met alle beschikbare bevolkingsregisters uit het Zeeuws Archief.
Van Aagtekerke tot Zoutelande
Online toegankelijk zijn nu over de periode 1812-1900 de bewoningsgegevens uit de bevolkingsregisters van: Aagtekerke, Arnemuiden, Biggekerke, Domburg, Gapinge, Grijpskerke, Kleverskerke, Koudekerke, Meliskerke, Nieuw- en Sint Joosland, Oostkapelle, Serooskerke, Sint Laurens, Veere, Vrouwenpolder, Westkapelle en Zoutelande. (De bevolkingsregisters van Middelburg over deze periode zijn als gevolg van de oorlog verloren gegaan).
Bron voor wonen, werken en leven op Walcheren
Het overzicht van personen per adres geeft informatie over gezinssamenstelling en huishouding. De beroepen schetsen een beeld van de talrijke rangen en standen – van dienstbode tot grootgrondbezitter, van loonwerker tot kleine zelfstandige. Daarmee zijn deze registers een bijzonder rijke bron voor het leven op Walcheren in de 19e eeuw. Zij maken verdergaand genealogisch en historisch onderzoek naar wonen, werken en leven op Walcheren mogelijk.
De gegevens uit de bevolkingsregister zijn toegankelijk gemaakt met behulp van VeleHanden, het platform waarop alle Nederlandse archieven scans van archiefstukken kunnen aanbieden en waar alle gebruikers van archieven kunnen bijdragen aan het toegankelijk maken ervan. Via deze vorm van crowdsourcing zijn reeds tal van projecten gerealiseerd.
Doorzoek de bevolkingsregisters Walcheren uit het Zeeuws Archief in Zeeuwen Gezocht
Zo woonde Christina Mauer
Gegevens per bevolkingsregister
Bevolkingsregisters van Domburg – tijdvak 1826-1829
Christina wordt na haar geboorte op 30 augustus 1824 ingeschreven in het bevolkingsregister van Domburg onder de namen van haar vader en moeder, Christiaan Mauer en Leijntje Dommenisse, beide protestants. Het echtpaar is in 1823 in Domburg komen wonen. Hun eerste kind heet Johan Reinhart en na Christina wordt er nog een jongetje geboren met de naam Jan. Vader Christiaan is arbeider.
Op hetzelfde adres woont nog iemand met de naam Johan Reinhart Mauer. Hij is kleermaker en geboren in 1763 in Duitsland (Nassau-Usingen). Hij woonde in Vlissingen voordat hij zich in 1788 in Domburg vestigde. Vermoedelijk is hij de opa van Christina. Ook hij heeft samen met zijn vrouw drie kinderen, één van hen is ook kleermaker van beroep.
Bevolkingsregisters van Domburg – tijdvak 1830-1834
Het gezin verhuist naar een ander adres binnen Domburg. Daar krijgt Christina nog een zusje, Dina. Vader is nog steeds arbeider en moeder is arbeidster.
Bevolkingsregisters van Domburg – tijdvak 1835-1840
Nog meer kinderen worden geboren: Neeltje, die helaas na 8 maanden overlijdt, en Jakop en nog een meisje dat ook de naam Neeltje krijgt.
Bevolkingsregisters van Domburg – tijdvak 1840-1849
De eerste kinderen verlaten het ouderlijk huis. Johan Reinhart gaat naar Souburg, Dina naar Zoutelande en Christina woont en werkt eerst in s’-Heerenhoek en Meliskerke voordat ze in 1848 verhuist naar Koudekerke.
Bevolkingsregisters van Koudekerke – tijdvak 1846-1849
In Koudekerke treedt Christina als dienstbode in dienst bij Aarnout Aarnoutse. Hij wordt omschreven als ‘landman’ en is getrouwd met Huibertje Kesteloo. Het echtpaar is kinderloos, hun drie kinderen werden respectievelijk niet ouder dan 10 weken, 3 maanden en 5 jaar.
Christina is niet de enige inwonende arbeidskracht. Ook Jan van Sluijs en Willem Bommelje werken onder vermelding van ‘dienstbode’ mee in het boerenbedrijf.
Een andere inwoner is Geertje Olbertijn uit Biggekerke, zij is ‘particuliere’ dat wil zeggen zonder beroep. [Zij is de dochter van een zus van Huibertje Kesteloo.]
In 1851 overlijdt Huibertje Kesteloo op 44-jarige leeftijd.
Bevolkingsregisters van Koudekerke – tijdvak 1850-1860
Christina’s functie wordt omschreven als ‘boeredienstmeid’. Ze woont nog steeds in het huishouden van Aarnout Aarnoutse, echter niet als zijn dienstbode, maar als zijn echtgenote! In het bevolkingsregister is aangetekend dat zij trouwt in juli 1851. Uit de huwelijksakten van de burgerlijke stand blijkt dat zij in het huwelijk trad met haar werkgever, Aarnout Aarnoutse.
In het bevolkingsregister is door de naam van diens eerste echtgenote Huibertje Kesteloo een streep gezet, zij overleed in april van dat jaar; Aarnoutse hertrouwde dus binnen 3 maanden na het overlijden van zijn eerste echtgenote. Christina is ten tijde van haar huwelijk 26 jaar en ‘landbouwer’ Aarnout Aarnoutse 48 jaar.
Een tiental dienstboden, -knechten en een tuinknecht komen en gaan.
Bevolkingsregisters van Koudekerke – tijdvak 1861-1869
Behalve het komen en gaan van diverse werknemers wonen ook enige tijd een broer en zus van Christina in. Het gaat om haar broer Jakop, akkerbouwersknecht, en haar zus Dina, dienstbode. Ook familieleden van Aarnoutse wonen in, onder andere een neef, Jan Jasperse.
Bevolkingsregisters van Koudekerke – tijdvak 1870-1882
De naam van Aarnout Aarnoutse is doorgestreept: hij is 15 juni 1870 overleden. Uit de overlijdensaktes van de burgerlijke stand blijkt dat hij burgemeester van Koudekerke was toen hij overleed.
Op hetzelfde blad in het bevolkingsregister wordt Janis Jasperse, akkerbouwer, als hoofd van het huishouden aangemerkt. Uit de huwelijksakten van de burgerlijke stand blijkt dat Christina in oktober 1872 met hem is getrouwd. Christina is dan 48 jaar. Jasperse is 45 jaar en alleenstaand. Waarschijnlijk is hij de neef van haar eerste man, die eerder bij hen inwoonde.
In deze periode zijn een vijftal inwonende knechten en dienstboden in dienst.
Bevolkingsregisters van Koudekerke – tijdvak 1882-1891
Christina wordt aangeduid als ‘landbouweres’. De naam van haar tweede echtgenoot is verdwenen. Uit de overlijdensakten van de burgerlijke stand blijkt dat Janis Jasperse in 1881 op 54-jarige leeftijd is overleden. Ook vertelt de overlijdenakte dat het echtpaar ‘van tafel en bed’ was gescheiden.
Christina woont in deze periode enige tijd samen met een nicht.
Bevolkingsregisters van Koudekerke – tijdvak 1891-1900
Christina woont alleen, ze is ‘zonder beroep’, dus niet langer actief in het boerenbedrijf. De foto van Christina dateert uit 1892, mogelijk heeft ze zich na de scheiding laten portretteren door fotograaf Carl Wilhelm Bauer te Middelburg.
Bevolkingsregisters van Koudekerke – tijdvak 1904-1910
Dit bevolkingsregister valt buiten het digitaliseringsproject. Het is wel te raadplegen in de studiezaal.
Door de naam van Christina is een streep gehaald, en de aantekening dat zij 30 december 1904 is overleden is toegevoegd. Ten tijde van haar overlijden woonde zij nog steeds alleen.
Van eenvoudige dienstmeid tot welgestelde ‘landbouweres’
Samengevat is Christina Mauer is de kleindochter van een Duitse emigrant. Ze wordt geboren in een eenvoudig gezin in Domburg. Haar vader en moeder zijn beide arbeiders. In huis wonen ook haar opa, oma, twee ooms en een tante.
Net als haar zusjes en broertjes gaat ze het huis uit om als inwonende dienstbode aan de slag te gaan. Haar derde werkgever is de landbouwer Aarnout Aarnoutse in Koudekerke. Wanneer diens echtgenote overlijdt, hertrouwt hij met zijn ‘boeredienstmeid’ Christina Mauer. Daarmee verbetert Christina’s levensstandaard dus aanzienlijk.
Na het overlijden van haar man hertrouwt Christina met akkerbouwer Janis Jasperse. Al gauw woont het echtpaar niet meer samen.
Christina blijft kinderloos. Ze overlijdt op 80-jarige leeftijd in Koudekerke.