De thuisreis

6.1 Nieuwe lading en voorbereiding van de terugreis

Introductie

De levering van de retourlading werd afgewacht op de rivier Demerary. Tijdens het 6 weken durende verblijf in Demerary had de bemanning weinig te doen. Veel van het noodzakelijke onderhoud aan de Eenigheid was al in de kolonie Essequebo gedaan. Regelmatig werden de zeilen gelucht, de ankertouwen gerepareerd en werd brandhout gekapt. In november werden dagelijks vaten en zakken met suiker en koffie en andere producten van de plantages aan boord gebracht. Ook ging er een brievenzak mee, met brieven van de plantagebewoners aan hun familie en in Nederland. Tot slot werden watervaten geladen en was het schip klaar voor vertrek.

Documenten

  • Logboek - In de rivier van Essequibo. Zeeuws Archief, Archief MCC, inventarisnummer 383, nummer 59

  • Logboek – In de rivier van Demerary. Zeeuws Archief, Archief MCC, inventarisnummer 383, nummer 62

  • Logboek – In de rivier van Demerary. Zeeuws Archief, Archief MCC, inventarisnummer 383, nummer 63

  • Retourlading - Retourlading naar Zeeland. Zeeuws Archief, Archief MCC, inventarisnummer 389.3, nummer 30

  • Logboek – Thuisreis. Zeeuws Archief, Archief MCC, inventarisnummer 383, nummer 66

    Werkbladen

    Extra

    Kijkopdracht – film (internet)

    Waarschuwing: sommige beelden die worden vertoond kunnen als schokkend worden ervaren.

    Klokhuisuitzending van De slavernij junior : Suiker (Aflevering 2). 20.00 min.
    Nederlands gesproken. Ondertiteling is in verschillende talen aanwezig. Klik rechts onderaan op ‘subtitles’ en ga met het pijltje naar ‘Ondertitel vertalen’. Kies een taal en klik op OK.

    Deze film gaat over slavernij en suiker. Suiker wordt vooral gebruikt als zoetstof. Suiker wordt gewonnen uit suikerriet. Dat werd in de 17de-19de eeuw verbouwd op suikerplantages in de koloniën. De plantages werden bewerkt door Afrikanen die tot slaaf gemaakt waren. Het werk op de suikerplantages was zwaar en gevaarlijk. De slaven kregen weinig eten en als ze iets verkeerds hadden gedaan in de ogen van hun meester, werden ze heel zwaar gestraft. Sommigen probeerden te ontsnappen en soms lukte dat. Nederland schafte de slavernij pas af in 1863. Drie jongens uit Nederland hebben zich verdiept in slavernij en over wat ze daar in hun leven van merken. Ze praten er samen over en ze maken een rap over slavernij. Die voeren ze uit op Keti Koti Dag, de jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij en het feest van de verbroken ketenen.

    Bekijk de film over de slavernij en suiker en maak daarna de opdracht.

    Opdracht:

    1. Bespreek de film in de klas. Wat vond je van de uitzending? Heb je een beeld gekregen van hoe het leven was op de plantages en hoe zwaar het leven was voor de tot slaaf gemaakte Afrikanen? Welk beeld of welke scène is je het meest bijgebleven en waarom? Maak aantekeningen van wat je hebt besproken.
    2. De jongens in de film praten samen over slavernij en ze maken een rap over hoe erg het was, hoe het nu is en wat zij daarvan vinden. Zou jij een rap kunnen maken over slavernij? Vorm groepjes van drie, vier of vijf leerlingen en bedenk wat er in de rap moet komen. Alleen over vroeger en hoe erg het was, of ook over nu, en over wat je nu nog van het slavernijverleden merkt. En is het goed om in de rap iets over het gedeelde verleden te zeggen, dat alle mensen samen met elkaar kunnen praten en samen activiteiten kunnen ondernemen om samen verder te gaan met respect voor elkaar? Gebruik ook je aantekeningen die je bij opdracht 1 hebt gemaakt.
    3. Presenteer je rap aan de groep of klas. Als het mogelijk is, kun je samen met je docent kijken of je de rap kunt uitvoeren op een speciale schooldag. Of, als in jouw land Keti Koti Dag gehouden wordt, of een andere geschikte feest- of herdenkingsdag, kun je samen met de docent vragen of je de rap daar mag uitvoeren.

    6.2 Thuisreis en afwikkeling

    Introductie

    Tijdens de hele reis kregen opvarenden op de Eenigheid gratis medische zorg. De chirurgijn nam vanuit Zeeland medicijnen en instrumenten mee. In de kist zaten onder meer medicijnen tegen veel voorkomende ziekten aan boord, zoals diarree (de loop), dysenterie (rode loop), scheurbuik en malaria (koorts). Voor het vertrek werd de kist ‘gevisiteerd’ (gecontroleerd) en daarna zorgvuldig afgesloten. De chirurgijn kreeg de sleutel en was tijdens de reis verantwoordelijk voor de inhoud van de kist. Het schip de Eenigheid begon half december 1762 aan de thuisreis. Na ruim drie maanden voer de Eenigheid de haven van Middelburg binnen.

    Documenten

    • Verslag of journaal van de chirurgijn - Zeeuws Archief, Archief MCC, inventarisnummer 390, nummer 62

    • Verslag of journaal van de chirurgijn - Recepten. Zeeuws Archief, Archief MCC, inventarisnummer 390, nummer 62

    • Malariamug – bron: Wikipedia

    • Scheurbuik – Symptomen van scheurbuik uit, ‘The Journal of Henry Walsh Mahon’. bron: Wikipedia

    • Chirurgijnskist – bron: Wikipedia

      Werkbladen

      Extra

      Archiefonderzoek met behulp van internet

      Deze opdracht voor jonge archiefonderzoekers gaat over het leggen van verbanden tussen documenten. Door verschillende documenten over dezelfde gebeurtenis of over hetzelfde onderwerp met elkaar te vergelijken, kun je er achter komen hoe, waarom en wanneer iets heeft plaatsgevonden. Archiefonderzoek is dus iets voor echte speurneuzen!

      In het archief van de MCC vind je verschillende documenten. Ook alle documenten van de reis van het schip de Eenigheid. Veel van deze documenten staan op de website MCC Slavenreis d’Eenigheid. Deze zoekopdracht gaat over ziekte aan boord van de Eenigheid.

      Opdracht

      Bekijk het verslag van de scheepschirurgijn in zijn journaal op 18 november 1761. Daarin schrijft hij dat derdewaak Adriaan de Puit (ook wel als Arriaan de Puijt geschreven) bij hem komt met een klacht. De chirurgijn noteert wat zijn diagnose is, welke medicijnen hij voorschrijft en of het helpt.

      Bekijk het verslag van de scheepschirurgijn in zijn journaal op 12 december 1761. Daarin gaat het ook over Adriaan de Puit. De chirurgijn beschrijft ook wat er tussen 18 november en 12 december 1761 is gebeurd met Adriaan de Puit.

      Bekijk het verslag van de scheepschirurgijn in zijn journaal op 13 augustus 1762. Daarin gaat het over een Afrikaanse vrouw. Zij wordt niet bij naam genoemd, maar wordt door de chirurgijn aangeduid met ‘vrouslaaf’. In het journaal krijgt zij nummer 33. De chirurgijn noteert de klacht en welke medicijnen hij haar geeft.

      Bekijk het verslag van de scheepschirurgijn in zijn journaal op 18 augustus 1762. Daarin schrijft de chirurgijn dat ‘vrouslaaf no. 33’ nog steeds dezelfde klacht heeft en welke medicijnen hij verder nog geeft.

      Bekijk het verslag van de scheepschirurgijn in zijn journaal op 19 augustus 1762. Daarin gaat het ook over de Afrikaanse vrouw. De chirurgijn beschrijft ook wat er tussen 13 augustus en 19 augustus 1762 gebeurd is met de Afrikaanse vrouw.

      Beantwoord de volgende vragen:

      1. Adriaan de Puit en de Afrikaanse vrouw kwamen allebei met dezelfde klacht bij de chirurgijn. Welke klacht was dat?
      2. Uit het journaal van de chirurgijn kunnen we globaal iets over de leeftijd van Adriaan de Puit en de Afrikaanse vrouw te weten komen. Kun je in de teksten vinden of ze jong of oud waren?
      3. Wat is het verschil tussen de behandeling van de klacht bij Adriaan de Puit en bij de Afrikaanse vrouw?
      4. Zie je een overeenkomst in de behandeling van Adriaan de Puit en de Afrikaanse vrouw?
      5. Na het innemen van laxeermiddelen (medicijnen om de ontlasting snel op gang te brengen), poepten beide zieken iets uit wat een gezond mens niet uitpoept. Wat was dat?
      6. Beschrijf hoe het met Adriaan de Puit en met de Afrikaanse vrouw afliep.
      7. Wat denk je: wat speelde een rol in de afloop van de twee ziektegeschiedenissen: de leeftijd van beide zieken, hun conditie, de behandeling of de omstandigheden? Of een combinatie van twee of meerdere factoren? Leg uit waarom je dat denkt.