West-Afrika [op de kust]

3.1 Aan boord

Introductie

Het leven aan boord verliep volgens vaste regels. Er was altijd wel iets te doen; schoonmaken, iets repareren en wacht houden. Zodra de bemanningsleden aan boord kwamen, werden ze ingedeeld in wachten. Een wacht duurde vier uur. De tijd voor zo’n wacht werd gemeten met een zandloper, ook wel glas genoemd. Een glas duurde een half uur. Na elk half uur werd de zandloper gekeerd, hierbij werd de scheepsbel geluid, zodat de bemanning wist dat er een half uur verstreken was.

Documenten

Werkbladen

• Introductieles Les 3.1 Omstandigheden aan boord
• Les 3.1 Omstandigheden aan boord – Rekenen
• Les 3.1 Omstandigheden aan boord – Taal
• Les 3.1 Omstandigheden aan boord – Wereldoriëntatie

Extra

Kijkopdracht – film (internet)

Waarschuwing: sommige beelden die worden vertoond kunnen als schokkend worden ervaren.

Deze film gaat over de geschiedenis van de driehoekshandel. Schepen voeren met ruilgoederen vanuit Nederland naar Afrika om daar slaven goud en ivoor te kopen (ruilhandel). De goederen en de gevangen Afrikanen werden verscheept over de Atlantische Oceaan naar West-Indië (Zuid- en Noord Amerika en de Caraïben). Daar werden de Afrikanen verkocht om als slaven te werken op plantages. De schepen vertrokken met hun retourlading, voornamelijk suiker, cacao, koffie en tabak, terug naar Nederland. De drie jongens in de film gaan op zoek naar de geschiedenis van de slavenhandel. Ze stellen vragen aan deskundigen en een van de jongens laat uitzoeken uit welk land zijn verre voorouders oorspronkelijk vandaan kwamen.

Bekijk de uitzending over de slavenhandel en maak daarna de opdracht.

Opdracht:

1. Bespreek de film in de klas. Wat vond je van de uitzending? Heb je een beeld gekregen van hoe de slavenhandel was georganiseerd? Welk beeld of welke scène is je het meest bijgebleven en waarom? Maak aantekeningen van wat je hebt besproken.
2. De jongens in de film stellen vragen aan verschillende mensen. Vorm groepjes van vier of vijf leerlingen en maak een lijstje van vragen over slavenhandel die je zou willen stellen aan onderstaande deskundigen:
   • een historicus die onderzoek heeft gedaan naar slavenhandel.
   • de directeur van een museum met voorwerpen met betrekking tot slavenhandel in de collectie of van bijvoorbeeld een gebouw of fort dat vroeger met de slavenhandel te maken had.
   • een archivaris die archieven over slavenhandel en over voorouderonderzoek beheert.
   • een archeoloog die opgravingen en onderzoek heeft gedaan met betrekking tot slavenhandel.
   • een vertegenwoordiger van een groep, een vereniging of een stichting die zich bezig houdt met de erfenis van het slavernijverleden.
3. Als het mogelijk is, kan de docent een of meerdere deskundigen uitnodigen in de klas om de vragen aan te stellen. Misschien kun je de vragen ook per e-mail of telefonisch stellen of zelf een bezoek brengen aan de instelling waar de deskundige werkt. Zie voor ideeën de lessuggesties.
4. Verwerk de vragen en antwoorden in een werkstuk waarin je ook een verslag van de film opneemt en je aantekeningen die je bij opdracht 1 hebt gemaakt.

Werkblad voor de extra opdracht

3.2 West-Afrika

Introductie

De reis van de Eenigheid vanuit Zeeland naar West-Afrika duurde ruim twee maanden. Eerst zeilde de Eenigheid naar de Bovenkust, daarna naar de Ivoorkust en als laatste naar de Goudkust. De kapitein en de opperstuurman probeerden hier zoveel mogelijk handel te ruilen tegen slaven, water en rijst. Per handelsgebied verschilde de vraag naar ruilgoederen en het aanbod van tot slaaf gemaakte Afrikanen. Mannen waren duurder dan vrouwen en jongens duurder dan meisjes. Behalve slaven werd goud en ivoor gekocht.

Documenten

Werkbladen

• Introductieles Les 3.2 West Afrika
• Les 3.2 West Afrika – Rekenen
• Les 3.2 West Afrika – Taal
• Les 3.2 West Afrika – WO

Extra

Discussie over toen en nu

(zie voor de opzet van een discussie de Werkbladeninformatie)

Punten die een aanzet kunnen geven tot een discussie over slavernij

Toen:

In alle delen van de wereld bestond vroeger slavernij: in Amerika, Azië, Europa en ook in Afrika. Men vond dat toen heel normaal. Soldaten die een oorlog hadden verloren werden gedood of tot slaaf gemaakt. Dat gebeurde vaak ook met hun vrouwen en kinderen. Verder kon iemand tot slavernij worden gedwongen als hij zijn schulden niet kon betalen. Arme ouders verkochten soms een of meer van hun kinderen als slaaf. Ook misdadigers werden soms tot slavernij veroordeeld.

In de koloniale tijd en de tijd van de trans-Atlantische slavenvaart, kochten Europeanen slaven van Afrikaanse handelaren. De tot slaaf gemaakte Afrikanen werden per vrachtschip naar de andere kant van de Atlantische Oceaan verscheept. De Afrikanen die deze tocht overleefden werden met winst doorverkocht aan eigenaren van plantages in Noord-, Zuid- en Midden-Amerika om als slaven te werken op de plantages.

1. Wat vind je ervan dat een mens het eigendom kan zijn van een ander mens?
2. Mensen hebben vroeger veel redenen bedacht om slavernij te rechtvaardigen en goed te praten: een andere huidskleur, een andere taal, cultuur of godsdienst, geen opleiding. Eigenlijk vonden ze andere mensen gewoon minder beschaafd, ongelovig, kortom minderwaardig. Veel mensen dachten zelfs dat de slaven geen volwaardige mensen waren, maar iets tussen mensen en dieren in. Vandaar dat Europeanen en Amerikanen de Afrikaanse slaven vaak behandelden als dieren. Wat vind je daarvan? Komt die manier van denken over andere mensen ook nu nog voor?
3. Als je vroeger in slavernij werd geboren, dus als je beide ouders tot slaaf waren gemaakt, dan bepaalde de wet vaak, dat je zelf automatisch ook een slaaf was en dus het eigendom van de slavenhouder. Wat vind je van zulke wetten?

Nu:

Tegenwoordig is slavernij verboden. Slavernij wordt beschouwd als misdaad tegen de menselijkheid. Dat wil niet zeggen dat slavernij niet meer voorkomt. Vooral vrouwen en kinderen zijn het slachtoffer van slavernij. Miljoenen kinderslaven worden gebruikt voor onder meer slavenarbeid in fabrieken, in ondergrondse mijnen en op het land, in de prostitutie, in de drugshandel en worden ingezet als kindsoldaten. In 1989 stelden de Verenigde Naties het Verdrag voor de Rechten van het Kind op. Hierin wordt ook aandacht besteed aan moderne vormen van slavernij, zoals kinderslavernij. Een internationale organisatie die zich inzet voor de kinderrechten is Unicef.

1. Heb je wel eens nagedacht over slavernij? Wat vind je ervan dat slavernij nog steeds voorkomt?
2. Kun je slavernij in de koloniale tijd, de tijd van de trans-Atlantische slavenhandel, vergelijken met slavernij nu? Waarom wel/niet?
3. Wat vind je van organisaties die aandacht vestigen op het bestaan van vormen van moderne slavernij, zoals Stop Kinderslavernij op Facebook? Zou jij zo’n Facebookpagina liken en/of zou je actief meedoen met zo’n initiatief?
4. Heb je ideeën over wat jij zelf zou kunnen doen om te helpen kinderslavernij tegen te gaan? En wat zou je samen met je groep/klas of met de hele school kunnen doen?

Meer informatie en vragen over het discussieonderwerp Slavernij

• Discussie Les 3.2 West-Afrika – Slavernij

Canonvenster

Canonvenster slavernij

• Werkblad voor de extra opdracht