Huwelijksbijlagen online

Sinds kort zijn bij het Zeeuws Archief huwelijksbijlagen online te raadplegen. Dit zijn  bijlagen bij de huwelijksakten. Ze geven informatie voor iedereen die onderzoek doet naar mensen die leefden in vroeger tijden, bijvoorbeeld je voorouders.

Via de website Zeeuwen Gezocht van het Zeeuws Archief zijn de huwelijksakten van de burgerlijke stand  van Zeeland (vanaf 1811, Zeeuws-Vlaanderen vanaf 1796) te raadplegen. Ook de scans van deze  zijn hieraan toegevoegd. Het gaat hier uiteraard om de akten ouder dan 75 jaar want dat is de wettelijke openbaarheidstermijn voor huwelijksakten.

Wat zijn huwelijksbijlagen?

Bij de huwelijksakten horen bijlagen; de huwelijksbijlagen. Dit zijn stukken die de aanstaande  bruid en bruidegom bij de ondertrouw moeten inleveren. Op basis daarvan kon de ambtenaar van de burgerlijke stand bepalen of de echtelijke verbintenis tussen beide personen juridisch kan worden voltrokken. De meest voorkomende bewijsstukken zijn:

• Afschrift van de doop of geboorteakte. Trouwlustigen die voor de invoering van de burgerlijke stand (1811) waren geboren, leverden een afschrift van hun doopinschrijving in. Dat gold ook wanneer bruidegom of bruid in het buitenland waren geboren.
• Verklaring van toestemming. Bruidegom en bruid hadden tot de leeftijd van 30 jaar toestemming van de wederzijdse ouders nodig om te mogen trouwen. Als de ouders niet bij de plechtigheid aanwezig waren, werd een schriftelijke toestemming ingeleverd. Waren de ouders overleden, dan moesten afschriften van de overlijdensakten, soms zelfs van de grootouders worden overlegd.
• Militiebewijs. De bruidegom moest tot 1911 een bewijs inleveren dat hij aan zijn militaire verplichtingen had voldaan, hiervan was vrijgesteld of was uitgeloot. In de bijlagen tot 1861 is ook zijn signalement opgenomen.
• Bewijs van onvermogen. Dit werd verstrekt als bruidegom en bruid niet in staat waren om de kosten die aan de huwelijkssluiting verbonden waren, te betalen.​​​​​​​

Waar vind je huwelijksbijlagen?

Tot en met 1932 zijn in Nederland de huwelijksbijlagen bewaard. Vanaf 1933 worden uitsluitend de bijlagen bewaard waarin bewijsstukken zijn opgenomen die zijn opgemaakt in het buitenland, bijvoorbeeld als een of beide huwelijkspartners in het buitenland is geboren.

Op de website van het Zeeuws Archief worden onder de huwelijksakten de bijbehorende scans getoond. Ónder de huwelijksakten staan, in een filmstrip, de scans met de huwelijksbijlagen. Het nummer van de huwelijksakte komt overeen met het nummer op de omslag van de huwelijksbijlagen.

In tegenstelling tot de huwelijksakten, die in tweevoud zijn opgemaakt, zijn de bijlagen in enkelvoud aanwezig. Helaas zijn in Zeeland niet alle huwelijksbijlagen meer aanwezig. Van Noord-  en Zuid-Beveland en Oost-Zeeuws-Vlaanderen zijn de bijlagen van vóór 1877 vernietigd. Daarnaast zijn er ook hiaten bij andere gemeenten. Als op de website Zeeuwen Gezocht onder de strip met de scans van de akten uit het huwelijksregister geen strip staat met scans van huwelijksbijlagen, dan zijn deze er niet meer.

Hoe zien de huwelijksbijlagen er op de website uit?

• Voorbeeld periode vóór 1923
• Voorbeeld periode 1923-1942

Voorbeeld

Een goed voorbeeld van een huwelijk waarbij de huwelijksbijlagen bijzondere informatie bieden, is het eerste huwelijk van Abraham van Overbeeke (1836-1914) uit Zeeuws-Vlaanderen.

Van Overbeeke zou fotograaf worden en fotostudio’s in Schoondijke en Terneuzen openen. Hij trouwde in 1857 met Elisabeth Waeyhaert uit Groede (1836-1879), een jonge vrouw die niet de goedkeuring van zijn moeder wegdroeg. Omdat de aanstaande echtelieden minderjarig waren, was toestemming van de ouders helaas vereist. Uit de notariële verklaring die bij de bijlagen is gevoegd, blijkt dat Abrahams vader verklaarde dat zijn vrouw, volgens voorschrift van artikel 92 van het burgerlijk wetboek, om toestemming tot het voorgenomen huwelijk is gevraagd “doch dat zij zwarigheid heeft gemaakt hetzelve te verleenen”. Gelukkig voor Abraham stemde zijn vader wel in en kon het huwelijk toch voltrokken worden.

Ook geeft de notariële akte inzicht in de loopbaan van de latere fotograaf; ten tijde van het huwelijk was hij barometermaker. Verder bevindt zich in de huwelijkse bijlagen de inschrijving in het militieregister, met zijn signalement  – lange neus, spitse kin – en de informatie dat hij werd vrijgesteld van militaire dienst. Een broer had die al vervuld. Bekijk de huwelijksbijlagen van het huwelijk van Abraham van Overbeeke en Elisabeth Waeyhaert, gesloten op 10 maart 1857 in Groede.