Het Zeeuws Archief heeft de digitalisering van een eeuwenoud kloosterarchief voltooid. Het gaat om het archief van de priorij Sint-Catharinadal dat bewaard wordt in het klooster van de zusters norbertinessen in Oosterhout, Noord-Brabant.
Het Zeeuws Archief heeft veel ervaring in het digitaliseren van archieven en collecties. In opdracht van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) verzorgde het Zeeuws Archief de digitalisering – inclusief voorbereiding en conservering – van het archief van de priorij Sint-Catharinadal. Dit archief vormde het tweede deel van het Metamorfoze-project Norbertijnenkloosters. Het eerste deel betrof de Abdij van Berne.
De scans werden gemaakt door fotoatelier Art in Print, gehuisvest in het Zeeuws Archief. Het digitaliseringsproject is uitgevoerd volgens de richtlijnen en met ondersteuning van Metamorfoze, het nationaal programma voor het behoud van papieren erfgoed. Het project liep van januari 2018 tot en met oktober 2019 en omvatte 43 meter archieven, waaronder 725 charters.
-
Handschrift 93, een gezangenboek uit 1618. BHIC, Archief Norbertinessenpriorij Sint-Catharinadal, 1271-1900, inv.nr H93
-
De helft van de rugbekleding ontbreekt. De perkamenten bladen zijn aan dikke touwen genaaid. Deze bindingen zitten vast aan het eikenhout van het achterplat.
-
'Dit boek behoort toe'
-
Links: Aan de perkamenten bladzijden zijn papieren pagina's toegevoegd. Rechts: te zien is dat de muziekbalken in een ver verleden zijn overschilderd met het doel het gregoriaans naar een modernere notennotatie om te zetten.
-
Snee in het perkament, waarschijnlijk ontstaan tijdens het productieproces (van het perkament). De huid werd met een mes afgeschraapt.
-
De bekleding op de achterzijde zit op meer plaatsen los en is al eens gedeeltelijk vervangen zoals op het houten plat te zien is. Het forse boekbeslag heeft deze band niet kunnen beschermen.
-
De band is zodanig hersteld zodat er geen delen verloren kunnen gaan. Losse delen van de rug zijn vastgezet met stukjes Japans papier. Deze kunnen gemakkelijk worden losgemaakt bij een restauratie van de band. In deze staat is de band gedigitaliseerd.
De norbertinessen van Sint-Catharinadal
De priorij Sint-Catharinadal in Oosterhout is een norbertinessenconvent. De geschiedenis van dit convent gaat terug tot in de 13e eeuw. In 1271 verenigde een zekere Servatius van Breda een aantal vrouwen in een kapel in de buurt van Wouw en Roosendaal. Samen met de heren van Breda, die zich opwierpen als beschermheer, stelde hij hun financiële toekomst zeker. De zusters traden toe tot de orde der norbertijnen. (Norbertus van Gennep stichtte de orde in 1121 in Prémontré, Frankrijk.)
Als gevolg van overstromingen verhuisden de zusters norbertinessen naar Breda, waar ze zich buiten de stadsmuren vestigden. De priorij bleef hier ruim drie eeuwen gehuisvest, zelfs gedurende de Tachtigjarige Oorlog waarbij de stad in de frontlijn lag. Sinds 1647 is de priorij gehuisvest in een klein kasteel, de Blauwe Camer, in Oosterhout en hier zetelt zij nog altijd.
Dat Sint-Catharinadal sinds 1271 als enige klooster op Nederlandse bodem onafgebroken heeft kunnen voortbestaan, is mede te danken aan de bescherming die het heeft gekregen van ons Koninklijk Huis. Om deze reden en omdat drie familieleden van ‘Oranje-Nassau’ zuster in Sint-Catharinadal zijn geweest, wordt het ook wel het ‘Oranjeklooster’ genoemd. Zonder de bescherming van de Oranjes, vooral tijdens de Reformatie, had Sint-Catharinadal niet meer bestaan.
In de Franse tijd wist Sint-Catharinadal te ontsnappen aan opheffing door een school voor meisjes op te richten. Hier kregen armen en wezen onderwijs.
De geestelijke, politieke en economische activiteiten van de zusters zijn gedocumenteerd in archieven en handschriften, sommige eeuwenoud. Lees meer over de norbertinesen van Sint-Catharinadal op de websites van het BHIC, de norbertinnessenpriorij Sint-Catharinadal of Katholiek.nl.
Online raadplegen
Het gedigitaliseerde archief kan worden geraadpleegd via de website van het BHIC:
Zeeland?
Het Zeeuws Archief droeg dus zorg voor de digitalisering van dit Brabantse erfgoed. Toch is er nog een Zeeuws aspect te ontdekken. In het archief van de norbertinessen van Sint-Catharinadal is bewaard gebleven:
Notaris Wilhelmus Stephani van Breda ontving 14 juli 1464 Margareta Yrsic, priorin en het convent van St. Catharinadal, en Dirwigis Dorff, weduwe van Symon Janszoon vander Goess van Zeeland, met haar dochter Cornelia. Zij sluiten een overeenkomst af over de toetreding van Cornelia tot de priorij Sint Catharinadal.
-
Overeenkomst over de inwijding van Cornelia Vander Goess uit Zeeland in de priorij Sint-Catharinadal in Oosterhout. BHIC, Archief Norbertinessenpriorij Sint-Catharinadal, 1271-1900, regestnr 436, charter C327.
-
BHIC, Archief Norbertinessenpriorij Sint-Catharinadal, 1271-1900, regestnr 436, charter C327.
