De archieven van de Deltadienst en voorgangers zijn opgenomen in Unesco’s internationale Memory of the World Register. Dit besluit van Unesco is vandaag, vrijdag 11 april 2025, bekend geworden. De archieven documenteren de geschiedenis van de internationaal baanbrekende Deltawerken, Nederlands grootste revolutionaire waterbouwkundige werken uit de 20e eeuw.
Het Zeeuws Archief in Middelburg beheert de Deltadienst-archieven en is gestart met digitalisering ervan.
De Deltadienst-archieven zijn samen met andere documentaire werken van internationaal belang opgenomen in het internationale Memory of the World Register, de werelderfgoedlijst voor domentaire werken. Onder de in totaal 74 inschrijvingen zijn vijf Nederlandse inzendingen. De voordracht gebeurde na een tweejarige nominatiecyclus waar internationale experts zich ook over de inhoud hebben gebogen. De Nederlandse Unesco Commissie plaatste de Deltadienst-archieven al in 2022 op de nationale erfgoedlijst.
Watersnoodramp
Na de watersnoodramp van 1953 veranderde de Nederlandse overheid voorgoed haar beleid. De bescherming van land en inwoners tegen hoogwater uit zee werd voortaan een nationale aangelegenheid.
Bij de ramp in de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 stierven 1836 inwoners nadat de dijken braken als gevolg van een zware storm en springtij. Via 67 dijkgaten, met verlies van 200 kilometer aan dijken, overstroomden delen van de provincies Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant. Ternauwernood werd voorkomen dat het water de Randstad bereikte.
Deltaplan
Om Nederland voor dergelijke rampen in de toekomst te behoeden, ontwierp de speciaal daartoe opgerichte Deltacommissie het Deltaplan. Belangrijke onderdelen waren het spectaculair inkorten van de kustlijn door afsluiting van de zeearmen, het ophogen van dijken tot Deltahoogte en het ontwerp van innovatieve, grote en complexe waterkeringen. In deze werken – internationaal bekend als Deltawerken – komen tal van disciplines bij elkaar: waterbouw, civiele techniek, landbouw, visserij, recreatie, landschapsontwerp en cultuurhistorie.
Deltadienst
De ontwikkeling van het Deltaplan, evenals de implementatie en de aanpassingen in beleid en uitvoering, zijn vastgelegd in de archieven van de Deltadienst (1956-1986) van Rijkswaterstaat. Belangrijke vooronderzoeken zijn gedocumenteerd in de archieven van voorgangers, zoals die van de Dienst Dijkherstel Zeeland (1953-1956) en de Dienst Droogmaking Walcheren (1944-1953). In woord en in beeld documenteren de archieven de geschiedenis van de internationaal baanbrekende Deltawerken, Nederlands grootste revolutionaire waterbouwwerken uit de 20e eeuw.
Digitalisering
Het Zeeuws Archief is gestart met digitalisering van de Deltadienst-archieven. De digitalisering wordt mede mogelijk gemaakt door Metamorfoze, het nationale programma van de KB voor het behoud van en duurzame toegang tot het papieren erfgoed van Nederland. Het programma is een initiatief van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Naar verwachting zal een eerste deel in 2026 worden gepubliceerd in de online inventarissen.
Zeeuws Archief & Memory of the World
De archieven van de Deltadienst en voorgangers in het internationale Memory of the World (MoW)-Register:
Rijkswaterstaat,
- Dienst Droogmaking Walcheren (DDW), 1944-1953, toegang 360.1
- Dienst Dijkherstel Zeeland (DDZ), 1953-1956, toegang 359.1
- Deltadienst, Correspondentie, 1956-1986, toegang 362.1
- Deltadienst, Kaarten en tekeningen, 1953-1991, toegang 362.2, inventaris in bewerking
- Deltadienst, Afdeling Voorlichting, 1976-1987, toegang 362.3
- Deltadienst, Afdeling Voorlichting, Films en video’s, 1956-1986, toegang 362.4
Alle inschrijvingen van het Zeeuws Archief per april 2025:
- Internationale Unesco MoW-Register:
- 2025, archieven van de Deltadienst
- 2011, archief van de Middelburgse Commercie Compagnie (MCC) over trans-Atlantische slavenhandel
- Nederlandse Unesco MoW-Register:
- 2023, archieven van de Koninklijke Maatschappij De Schelde (KMS) over scheepsbouw
Memory of the World
Unesco heeft het Memory of the World Register in het leven geroepen om internationaal aandacht te vragen voor documentair erfgoed. Memory of the World stimuleert het behoud en de toegankelijkheid van documentair erfgoed en wil dat iedereen op de wereld zich bewust is van de waarde van deze documenten.
