Circa 40.000 afbeeldingen Schouwen-Duiveland in beeldbank Zeeuws Archief

Circa 40.000 foto’s, kaarten, prenten en tekeningen van het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland zijn toegevoegd aan de online beeldbank van het Zeeuws Archief. Het gaat om een rijke collectie waarvoor de basis lang geleden werd gelegd. Beelden uit de collectie worden nogal eens benut voor tentoonstellingen of zelfs bij de inrichting van een kantoor. Ineke van den Broek, gemeentearchivaris van Schouwen-Duiveland, is blij daarmee: “Dat is de bedoeling. Ze horen niet thuis in een donker laatje, maar daar waar mensen ze kunnen zien”.

De basis voor de beeldcollectie van het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland werd zo’n 100 jaar geleden gelegd door het museum van de stad Zierikzee. “Dat waren veelal prenten en tekeningen. In 1920 werd de eerste gemeentearchivaris benoemd. Vanaf dat moment ging ook het archief verzamelen”, licht gemeentearchivaris Ineke van den Broek toe. “In 1979 richtten de verschillende gemeenten op Schouwen-Duiveland samen een streekarchivariaat op. Daaraan werden de beeldcollecties van oude gemeenten zoals bijvoorbeeld Bruinisse en Brouwershaven toegevoegd. Vanaf de herindeling in 1997 werd dat het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland.”

Dat de beeldcollectie voortaan te raadplegen is via de beeldbank van het Zeeuws Archief heeft te maken met een verdergaande samenwerking. Per 1 januari 2021 gaan het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland en het Zeeuws Archief samen. Het Zeeuws Archief zal dan de archieven en collecties van Schouwen-Duiveland gaan beheren.
De eerste stappen daartoe worden nu al gezet. Als gevolg daarvan is de online beschikbaarstelling veranderd: de archieven en (beeld)collecties zijn opgenomen in het collectiebeheersysteem waarmee het Zeeuws Archief werkt. In de dienstverlening op locatie verandert er niets. Bezoekers kunnen gewoon de archieven en collecties blijven raadplegen in de studiezaal in Zierikzee.

De 20e eeuw in beeld

Bijzonder voor de beeldcollectie Schouwen-Duiveland is de grote hoeveelheid foto’s uit de 20e eeuw. Bijzonder omdat het foto’s zijn die getoond mogen worden dankzij de toestemming die de rechthebbenden hebben verleend aan het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland. Van den Broek: “We hebben bijvoorbeeld de collectie Ochtman. De fotografen uit deze familie hebben tussen 1900 en 1960 werk gemaakt. Van recentere datum is het werk van de fotografen Johan Berrevoets, Marijke Folkertsma en Joop van Houdt. Overigens gaat het hierbij om zoveel foto’s dat heel veel nog niet online te zien is.”

Ook benoemt Van den Broek de foto’s van de Zierikzeesche Nieuwsbode (1844-1998) die het gemeentearchief verwierf nadat de krant ter ziele was gegaan. En de foto’s van de fotograaf Rykel ten Kate (1912-1992). “Hij is in de jaren ’30 van de 20e eeuw begonnen. In de oorlog maakte hij afdrukken voor zichzelf van Duitse filmrolletjes, die Duitsers bij hem lieten ontwikkelen. En hij heeft de eerste foto van de watersnoodramp in Zierikzee gemaakt.”

Foto’s voor (her)gebruik

De beeldcollectie Schouwen-Duiveland blijft groeien en niet alleen omdat hedendaagse professionele fotografen hun collectie aanbieden. Ook heel veel particulieren brengen foto’s en fotoalbums naar het archief. “Mensen weten van ons dat we echt iets doen met die foto’s. We scannen ze en plaatsen ze online.”
De foto’s worden daardoor gevonden en (opnieuw) gebruikt. “Bijvoorbeeld voor tentoonstellingen zoals de fototentoonstelling van het Stadhuismuseum Zierikzee ‘Van portret tot selfie’ over 150 jaar portretfotografie.” Ook worden oude foto’s gebruikt in het interieur. “Bijvoorbeeld voor de inrichting van een winkel, maar ook voor kantoorruimten.” Van den Broek is blij daarmee: “Dat is de bedoeling. Ze horen niet thuis in een donker laatje, maar daar waren mensen ze kunnen zien”.

Voor het tonen van de collectie van fotograaf Jaap van den Berge uit Haamstede heeft het gemeentearchief nog geen toestemming gekregen en juist deze fotograaf heeft werk gemaakt dat tot de favorieten van Ineke van den Broek behoort. “In zijn foto’s van Schouwen-Duiveland herken je meteen zijn rode Volkswagenbusje.” Ook de vroeg 20e-eeuwse portretfoto’s uit de collectie van  Pieter Verbeek uit Zierikzee, behoren tot haar favorieten.

Veel foto’s in de beeldcollectie zijn voorzien van gedetailleerde beschrijvingen. “Dat is te danken aan de vrijwilligers van het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland”, vertelt Van den Broek. “Sommigen van hen zijn al op hoge leeftijd. Het zijn allemaal mensen die bijzonder veel weten en veel moeite nemen om een mooie, uitgebreide beschrijving te maken.”

Wil je meehelpen bij het maken van beschrijvingen? Nieuwe vrijwilligers zijn van harte welkom! Ook zonder veel voorkennis kun je foto’s beschrijven. Voor meer informatie: bel of mail met Eef van Brummelen, medewerker Publieksdienstverlening Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, telefoon 0111 452 320 of stuur een e-mail.