Trouwgeld

De registers van het trouwgeld zijn een bron om huwelijksinschrijvingen uit de tweede helft van de 18e eeuw te achterhalen. Om de kas te spekken, hieven de Staten van Zeeland een belasting op ondertrouwen in de jaren 1704‑1706 en 1763‑1805. Voor onderzoekers is het de mogelijk met deze bron ook niet‑voltrokken huwelijken op te sporen en gegevens uit verloren gegane trouwregisters te reconstrueren.

De bron Trouwgeld bevat de namen van aanstaande echtelieden, die een gewestelijke belasting over hun huwelijk betaalden, periode 1704-1706, 1763-1805. De namen komen voor in lijsten en biljetten uit het archief van de Rekenkamer Zeeland, ‘Rekenkamer D’. De namen zijn overgenomen uit een index die is opgenomen in de verzameling Genealogische Afschriften 496 t/m 507.

Vanwege de hoge oorlogslasten besloten de Staten van Zeeland op 24 september 1703 naar voorbeeld van Holland een nieuwe belasting in te voeren, die op de ondertrouw.

Belasting op trouwen in de 18e eeuw

Alle aanstaande echtelieden waren belastingplichtig. Om te kunnen trouwen moesten zij zich wenden tot een plaatselijke ambtenaar die een aanslag vaststelde op grond van hun financiële positie. Deze belastingheffing wordt trouwgeld genoemd.

Deze ambtenaren waren verplicht overzichten te maken van de betaalde bedragen. In hun uitgebreidste vorm verschaffen deze overzichten informatie over:

• het beroep van bruidegom en bruid
• de datum van ondertrouw (= de datum waarop aan de belasting voldaan werd)
• de huwelijksdatum
• de welstand van de huwelijkspartners. De hoogte van de aanslag was afhankelijk van de welstand van bruidegom en bruid.

Er worden helaas geen persoonlijke gegevens als geboortedatum of ouders vermeld. Bij veel voorkomende namen kan het dus lastig zijn om vast te stellen of het de gezochte persoon betreft.

Perioden van heffing

De belasting op de ondertrouw werd voor het eerst geheven in 1703. In de periode 1706-1763 werd de belasting verpacht. Van 1763 tot aan 1805 werd de belasting weer door overheidsfunctionarissen geïnd.

Als gevolg van de verpachting kun je in het Rekenkamerarchief alleen de rekeningen en bijlagen over de perioden 1703-1706 en 1763-1805 raadplegen. Van sommige Zeeuwse eilanden ontbreken helaas gegevens tussen oktober 1763 en september 1783.

De belasting werd niet geheven in het huidige Zeeuws-Vlaanderen.

Via het trouwgeld kun je toch gegevens achterhalen ook al zijn de trouwregisters verloren gegaan. Daarnaast kun je via het trouwgeld niet voltrokken huwelijken opsporen.

Gerelateerd aan welstand

De belasting op de ondertrouw was aan de welstand gerelateerd. De hoogte van de aanslag werd afgeleid van de klasse waarin zowel bruid als bruidegom voor het hoofdgeld, een vermogensbelasting, waren ingedeeld. Na 1755 verandert de term hoofdgeld in familiegeld.

Het hoofdgeld werd geheven naar twaalf klassen. Voor het trouwgeld werden er voor de laagst aangeslagenen twee klassen aan toegevoegd. Onvermogenden oftewel armen hoefden niets te betalen, tenzij de ouders geld hadden. In dat geval betaalden zij de helft van het tarief.

Alle gegevens uit de registers zijn opgenomen in ‘Zeeuwen Gezocht’. De stukken zelf bevatten dus niet méér informatie. Het is mogelijk de inschrijving in onze studiezaal te bekijken of daarvan een reproductie te bestellen. Om het stuk te vinden is het nummer uit ‘Rekenkamer D’ van belang, dat bij iedere vermelding in ‘Zeeuwen Gezocht’ is opgenomen.