Het Gravensteen aan de Mol te Zierikzee diende eeuwenlang als gevangenis. In verschillende vertrekken werden misdadigers opgesloten in afwachting van hun straf. De kans op ontsnappen leek schier onmogelijk.
Vanaf omstreeks 1360 stond op de huidige locatie een gebouw dat fungeerde als gevangenhuis. In 1524 werd begonnen met de bouw van een nieuw Gravensteen omdat de oude ‘geheel ende al desolaet ende in ruyne vervallen lach’. Twee jaar later was het werk afgerond. De rekening waarin alle werkzaamheden en de gebruikte materialen worden opgesomd is sinds kort online te bekijken. Ontsnappen uit het Alcatraz van de Lage Landen was ondenkbaar maar uit twee 16e-eeuwse archiefstukken, afkomstig uit de Rekenkamer van Zeeland (berustend in het Zeeuws Archief), blijkt echter dat sommige gedetineerden het onmogelijke presteerden.
In 1568, twee jaar na de Beeldenstorm, kreeg de metselaar Jan Gheertsz betaald voor geleverd werk. Het was blijkbaar nodig de muren achter het Gravensteen te verhogen aangezien ‘de gevangens daar over wech liepen’. Wellicht klommen ze tijdens het luchten over de muur maar dat was na de arbeid van Jan Gheertsz afgelopen. Er moesten andere manieren gevonden worden waarbij een nieuwe methode weliswaar enorm creatief maar tegelijkertijd ook erg vies was.
Timmerman Philip Jacobsz kreeg in 1570 betaald voor ‘reparatien bij hem gedaen aen sgravensteen […] van gemaect te hebben de private inde grootte hutte daer zekere gevangens deur gebroecken waeren’. Het was enkele gevangenen blijkbaar gelukt door het privaat (de WC) uit het Gravensteen te breken. Het laat zich lezen als een scene uit een slechte B-film. Het Gravensteen verloor zijn functie als gevangenis in 1923. Gelukkig is er aan het interieur niet heel veel veranderd zodat je tijdens een rondleiding een realistische indruk krijgt hoe de mensen onder erbarmelijke omstandigheden gevangen zaten. Niet voor niets deden sommigen er alles aan weg te komen.
Bovenstaande voorbeelden zijn slechts kleine speldenprikjes uit de geschiedenis. Zonder meer zijn er andere ontsnappingspogingen gewaagd die door archiefonderzoek opgeduikeld kunnen worden.
