Solliciteren bij de Middelburgse Gemeentewerken: 'Mijn zoon kan onmiddellijk in dienst treden'

Afgelopen tijd hadden we maar liefst drie vacatures bij het Zeeuws Archief openstaan. Nu de reactietermijnen verlopen zijn, is het tijd om de sollicitatiebrieven te lezen. Hoe ging dat aan het begin van de twintigste eeuw? We nemen een kijkje in de sollicitaties naar de functie van opzichter-schrijver in 1917 bij de Gemeentewerken van Middelburg. En daar zit een opvallende inzending tussen.

Vanuit het kantoor aan de Dam wordt in de jaren twintig de Middelburgse Dienst Gemeentewerken aangestuurd. Deze dienst was verantwoordelijk voor het ophalen van het huisvuil, het reinigen van het riool, maar ook voor de vernieuwing van bruggen en kademuren. Veel werk wordt aan het begin van de twintigste eeuw nog grotendeels met paard en wagen uitgevoerd.

Wie gaat solliciteren wil eruit springen. Dat is in 1917 niet anders. Uit de in totaal 43 reacties komen mooie voorbeelden naar voren. De een ‘geeft eerbiedig te kennen’ te willen solliciteren, terwijl de ander ‘beleefd de vrijheid neemt te solliciteeren’. Abraham Dobbelaar uit Vlissingen kiest een wat meer essayistische toon en begint zijn brief met: ‘Goeden Deskundige Leiding moet beslist het voornaamste doel van den Technischen Opzichter zijn, die U voor Uw bedrijf zoekt.’

Voorgetrokken?

De Middelburgse Dienst Gemeentwerken is in januari 1917 op zoek naar een nieuwe ‘opzichter-schrijver of schrijfster’, zo valt te lezen in de Middelburgsche Courant. Welke taken bij deze functie horen, wordt verder niet toegelicht, maar het moet wel mogelijk zijn om ‘ter stond in dienst te treden’. Dat is voor veel sollicitanten geen enkel probleem. Henri de Graaff (42), die woont aan de Seisdam in Middelburg, geeft bijvoorbeeld aan dat hij ‘door de oorlogstoestand zonder vaste betrekking’ is komen te zitten en direct aan de slag kan.

Tussen de brieven zit een opvallende. De brief is afkomstig van Johannes Hubregt Visser, onderwijzer te Veere. Hij schrijft niet voor zichzelf, maar voor zijn 26-jarige zoon Pieter. ‘Welverlangd kan hij onmiddellijk in dienst treden.’ Vermoedelijk staat onderwijzer Visser in hoog aanzien en probeert hij zijn invloed te gebruiken ten gunste van zijn zoon. En dat lijkt te lukken: uiteindelijk is het Pieter Visser die de baan van opzichter-schrijver bij de gemeentewerken krijgt. Betekent dit dat hij is voorgetrokken?

Opzichter en weduwnaar

In de sollicitatiebrieven vinden we gelukkig ook de brief terug die Pieter zelf schreef aan de directeur van de Dienst Gemeentewerken. Hij schrijft dat hij onlangs teruggekeerd is uit militaire dienst en ‘op het oogenblik zonder betrekking’ zit. Daarnaast heeft hij ervaring met de functie omdat hij ‘dagelijksch opzichter onder het toezicht van dhr. Bolier’ is geweest.

Door de directie wordt uitvoerig onderzoek verricht naar de persoon Pieter Visser. Dhr. Bolier – waar Pieter gewerkt heeft – wordt gevraagd meer informatie over hem te verschaffen. Bolier is erg te spreken over Pieters werkzaamheden en wil ook niet onvermeld laten dat ‘hij een zoon [is] van den onderwijzer Visser alhier en uit een nette familie.’

De afkomst en vaardigheden van Pieter zullen zeker een rol gespeeld hebben in de overwegingen van de directie. Toch is dat niet het hele verhaal. Wie verder zoekt in de archieven komt erachter dat Pieter in zijn 26 jaar al heel wat meegemaakt. Drie maanden eerder is namelijk zijn vrouw Appolonia Petronella van der Maas op 26-jarige leeftijd overleden. Ze waren ruim vier jaar getrouwd geweest en kregen twee kinderen, waarvan de jongste in de zomer van 1916 na vijf maanden overleed. Pieter Visser is dus weduwnaar ten tijde van de sollicitatie en zoekt naar mogelijkheid om zichzelf en zijn driejarige kind in de levensbehoefte te voorzien.

Nu hij is aangenomen, lacht het leven hem weer toe. Pieter trouwt in 1919 opnieuw, nu met Maartje van Dongen. Ze gaan wonen aan de Nieuwstraat G 224 en krijgen een kind. In de jaren twintig verhuist het jonge gezin naar Dordrecht, waar Maartje vandaan komt. Daar wordt Pieter directeur van de bewakingsdienst, vermoedelijk onderdeel van de Dordtse gemeentewerken. Pieter en Maartje krijgen nog een kind, maar helaas sterven allebei hun kinderen in augustus 1926, kort na elkaar; de een is dan 6 jaar, de ander pas 7 maanden.