Zonlicht inblikken… kan dat? Jazeker! De Zeeuwse Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen blikt al negen jaar zonlicht in op het terras van de stadstuin achter het Zeeuws Archief. Elk half jaar vangen blikjes waarin een minuscuul gaatje is geprikt zonlicht op op het fotopapier dat tegenover het gaatje in het blikje is bevestigd. Na zes maanden wordt de foto ontwikkeld en kun je aan de hand van de zonnesporen zien hoe vaak het mooi weer was en hoe vaak niet. Het eerste half jaar van 2019 leverde weer mooie plaatjes op.
Het afgelopen half jaar werd voor de tweede keer een pinhole camera (blikje met gaatje en fotopapier) bevestigd aan de reling op de hoek van het Van de Perrehuis en het Archiefcafé. Je ziet links de glazen wand van het Archiefcafé, rechts de terrasstoelen die daar staan opgestapeld en recht vooruit de achterzijde van de huizen aan de Bogardstraat. Daar boven zie je de weergave van de baan die de zon in een half jaar tijd om de aarde heeft afgelegd. De weerspiegeling van het glas van het Archiefcafé veroorzaken de uitwaaiers aan weerszijden van de zonnebaan.
Hoewel de pinhole camera op dezelfde plaats was bevestigd als in de tweede helft van 2018, leverde de solargraph uit dat jaar een net iets ander plaatje op. Dat heeft uiteraard te maken met de baan die de zon om de aarde maakt in de tweede helft van het jaar.
Zoals elk jaar werd ook in het voorjaar van 2019 een pinhole camera op de Lange Jan gericht. Ook díe zonnesporen zijn ingeblikt.
Het Van de Perrehuis en het weer
De solargraphs vanuit de tuin van het Zeeuws Archief worden ieder half jaar geplaatst op de internationaal vermaarde website Spaceweather. Zo kan iedereen uit de hele wereld die belangstelling heeft voor meteorologie de zonnebaanfoto’s van het Zeeuws Archief bekijken.
Dat is helemaal in de geest van de naamgever van het Van de Perrehuis, Johan Adriaen van de Perre. Met zijn enorme belangstelling voor meteorologie was hij een van de weerwaarnemers voor de ‘Keurvorstelijke Academie’ te Manheim. De Academie had vanaf 1781 een observatienetwerk opgebouwd dat in 1786 in heel Europa al bestond uit ruim 50 observatieposten, waaronder die van Johan Adriaen van de Perre.
In het Van de Perrehuis en in kasteel Westhove tussen Oostkapelle en Domburg, waar hij met zijn echtgenote Jacoba van den Brande de zomermaanden doorbracht, waren weerstations ingericht met gecertificeerde observatie-instrumenten. Die bestonden onder meer uit een kompas, barometer, thermometer en een hygrometer, die hij over beide locaties had verdeeld. Wat hij miste op beide locaties vulde hij zelf aan met de nodige meetinstrumenten van uitstekende kwaliteit.
Vanaf eind juni 1784 tot en met december 1788 hield Van de Perre nauwkeurig bij vanuit welke locatie hij de drie maal dagelijkse metingen had verricht. Die metingen stuurde hij op naar de Keurvorstelijke Academie. In de jaren tachtig van de twintigste eeuw kon men op basis van de door alle observanten ingezonden meteorologische waarnemingen dagelijkse weerkaarten samenstellen. Johan Adriaen van de Perre heeft daaraan met zijn weerwaarnemingen een bijdrage geleverd.
Ook de solargraphs uit de tuin van het Van de Perrehuis kunnen worden gebruikt om het weer over langere perioden te bestuderen. Daarom is het van belang om jaarlijks tenminste één pinhole camera op dezelfde plaats te hangen. Dat is het zonneblikje dat gericht is op de Lange Jan. Volgend jaar is het laatste jaar van de deelname van het Zeeuws Archief aan het Zeeuws Solargraphy Experiment. Dan hebben we tien jaar zonlicht ingeblikt vanuit de tuin van het Van de Perrehuis!
Meer informatie
Blogartikelen over de deelname van het Zeeuws Archief over het Zeeuws Solargraphy Project.
Solargraphs op het Pinterest board van het Zeeuws Archief.
Zeeuwse solargraphs op de website van Jan Koeman.
Geraadpleegd: H.J. Zuidervaart. Mr. Johan Adriaen van de Perre (1738-1790) : portret van een Zeeuws regent, mecenas en liefhebber van nuttige wetenschappen. z.p., z.j. [ca 1986].
Solargraphs: Jan Koeman Photography.
