Op de marinewerf in Vlissingen zijn in de negentiende eeuw 61 schepen voor de Koninklijke Marine gebouwd. Het eerste schip dateerde uit 1817, het laatste uit 1861.
Vlissingen heeft een rijke maritieme historie waarin de marine een grote rol speelde. Weliswaar is de rol in de loop der tijden kleiner geworden maar er is nog steeds een marinekazerne aanwezig. Wanneer alles naar wens loopt, staat er over enkele jaren ook de marinierskazerne binnen de gemeentegrenzen.
Oorlogsschepen zijn door de eeuwen heen in Vlissingen gebouwd. Eerst op de admiraliteitswerf later op de
marinewerf en vanaf 1875 door de Kon. Mij. De Schelde. Deze laatste, een particuliere scheepswerf, nam de opstallen, het dok van Perry en de hellingen over van de voormalige marinewerf.
Tussen 1817 en 1861 werden op de marinewerf 61 schepen gebouwd voor de Koninklijke Marine inclusief het daaronder ressorterende Loodswezen. [1] Het fregat de Rhijn was in feite geen nieuwbouw. Een bestaand zeilschip werd omgebouwd tot raderstoomschip. Dit experiment mislukte echter en zij werd teruggebouwd tot zeilschip.
De marinewerf bestond uit twee werven, de constructiewerf voor nieuwbouw en de uitrustingswerf (de voormalige admiraliteitswerf) voor het optuigen van de schepen et etcetera. Het Dokje van Perry uitkomende op de Dokhaven werd gebruikt voor nieuwbouw, verbouw en reparaties.
Ondanks haar kortstondige bestaan is de Vlissingse marinewerf van grote betekenis geweest. Naast experimenten met stoomvoortstuwing werd ook een deel van de drijvende batterijen, zoals de Draak, hier gebouwd en werd er geëxperimenteerd met bepantsering.
Een deel van de halfmodellen etc. die op de Vlissingse marinewerf vervaardigd zijn, zijn bewaard gebleven in het Rijksmuseum te Amsterdam. Via de website van dit museum kan men zich hiervan een goed beeld vormen.
Onder de hoofdingenieurs die werkzaam zijn geweest op deze werf moeten Turk en Tideman maar bijvoorbeeld ook Tromp genoemd worden.
Alle 61 schepen
Hier volgt een overzicht van alle 61 schepen die zijn gebouwd voor de Koninklijke Marine op de marinewerf in Vlissingen. De hieronder genoemde roeiboten zijn vermoedelijk roeikanonneerboten geweest.
1. Courier, 18-kanons brik, op stapel gezet 11 juli 1817. Mogelijk gebouwd op een van de hellingen van de voormalige admiraliteitswerf en niet op de nieuw aangelegde hellingen in de Dokhaven.
2. Zeeuw, 80-kanons linieschip, op stapel gezet 11 juli 1817.
3. Euridice, 36-kanons fregat, gebouwd 1820-1821.
4. Koning der Nederlanden, 84-kanons linieschip, op stapel gezet 11 juli 1817.
5. No. 3, boot, gebouwd 1821.
6. Mercuur, werkvaartuig, gebouwd 1821.
7. No. 11, roeiboot, gebouwd 1821.
8. Rhijn, 54-kanons fregat, gebouwd 1825-1832.
9. Panter, 12-kanons brik, op stapel gezet 24 juni 1823.
10. No. 6, boot, gebouwd 1823.
11. No. 9, boot, gebouwd 1823.
12. Nehalennia, 28-kanons korvet, op stapel gezet 18 december 1824.
13. Suriname, stoomschip, op stapel gezet 8 april 1826.
14. Windhond, 8-kanons brik, op stapel gezet 7 juni 1826.
15. Boreas, 28-kanons korvet, op stapel gezet 31 juli 1828.
16. Amphitrite, 32-kanons korvet, op stapel gezet 28 februari 1828.
17. Meermin, 18-kanons brik, op stapel gezet 29 augustus 1828.
18. No. 15, roeiboot, gebouwd 1828.
19. No. 12, roeiboot, gebouwd 1828.
20. No. 14, roeiboot, gebouwd 1828.
21. No. 13, roeiboot, gebouwd 1828.
22. No. 13, boot, gebouwd 1828.
23. No. 31, gebouwd 1830.
24. No. 32, gebouwd 1830.
25. No. 29, gebouwd 1830.
26. No. 30, gebouwd 1830.
27. No. 33, gebouwd1830.
28. No. 34, gebouwd 1830.
29. No. 24, gebouwd 1830.
30. Snelheid, 14-kanons brik, op stapel gezet 4 juni 1831.
31. De Ruyter, 1e klasse fregat, op stapel gezet 20 augustus 1831.
32. Cerberus, stoomoorlogsschip, op stapel gezet 28 februari 1834.
33. Koerier, 18-kanons brik, op stapel gezet 13 juni 1835.
34. Etna, stoomoorlogsschip, op stapel gezet 18 september 1837.
35. Lynx, 18-kanons brik, op stapel gezet 13 juni 1838.
36. Heldin, 20-kanons korvet, op stapel gezet 31 juli 1839.
37. Sperwer, 18-kanons brik, op stapel gezet 13 mei 1840.
38. Dolfijn, 5-kanons schoener brik, op stapel gezet 31 mei 1842.
39. Prins Maurits der Nederlanden, 26-kanons korvet, op stapel gezet 9 juni 1842.
40. Adder, 3-kanons schoener, op stapel gezet 4 september 1844.
41. Cachelot, 12-kanons brik, op stapel gezet 4 september 1844.
42. Vlinder, kotter annex werksloep, op stapel gezet 4 november 1844.
43. Schorpioen, 2e klasse schoener, op stapel gezet 13 juni 1845. Volgens de krant 9 mei 1845.
44. Saparoea, 4-kanons schoener brik, op stapel gezet 18 december 1845.
45. Padang, 4-kanons schoener brik, op stapel gezet 20 februari 1849.
46. Atalante, schoener, op stapel gezet 29 april 1850.
47. Prinses Amelia, schroefstoomkorvet, gebouwd 1853.
48. Evertsen, stoomfregat 1e klasse , op stapel gezet 26 oktober 1854.
49. Zeeland, stoomfregat 1e klasse , op stapel gezet 28 februari 1856.
50. Soembing, schoener, op stapel gezet 17 mei 1856.
51. Vesuvius, schroefstoomschip 4e klasse, op stapel gezet 8 oktober 1857.
52. Vuurschip, op stapel gezet 9 januari 1858. De Middelburgsche Courant van donderdag 19 augustus 1858 vermeldde dat in de avond van de maandag daarvoor de testen met de verlichting succesvol waren. Het lichtschip was bestemd om op de positie Noord Hinder te worden gestationeerd.
53. Adolf Hertog van Nassau, 51-kanons schroefstoomfregat, op stapel gezet 4 december 1858.
54. Haarlemmermeer, schroefstoomschip annex flotillieljevaartuig, op stapel gezet 9 juli 1859.
55. Leeuwarden, schroefstoomschip 1e klasse, op stapel gezet 6 december 1859.
56. Curacao, schroefstoomschip1e klasse, op stapel gezet 14 juli 1860.
57. Den Briel, schroefstoomschip 4e klasse, op stapel gezet 14 maart 1861.
58. Aart van Nes, schroefstoomschip 4e klasse, op stapel gezet 6 april 1861.
59. No. 7, loodskotter.
60. Pro Patria, defensievaartuig, op stapel gezet 15 april 1857, in 1858 voltooid. De Middelburgsche Courant van dinsdag 2 november 1858 vermeldde dat toen zij de zaterdagmiddag daarvoor de Dokhaven verliet in aanvaring kwam met de hoogaars van schipper A. Bootsgezel, waarbij de laatste zonk. De marine schoot met een lichter te hulp en wist de hoogaars te bergen en op de helling in de voorhaven te brengen voor reparaties. Overigens is het de vraag of dit defensievaartuig identiek is aan het inundatievaartuig dat in dezelfde periode gebouwd zou worden.
61. No. 3, loodskotter.
1. Zeeuws Archief (Stadsarchief Gemeentearchief Vlissingen inv.no. 5533). Lijst gedateerd 12 December 1875 opgesteld door een medewerker van de Kon.Mij. De Schelde. Als bron gebruikte hij de naamborden die op de zolder werden aangetroffen.
