Nieuwe openbare akten burgerlijke stand online - Het geboortejaar van Hans Warren

We wensen je een voorspoedig 2022, 1921, 1946 en 1971! Met ingang van 1 januari 2022 zijn namelijk nieuwe akten van de burgerlijke stand openbaar geworden en online raadpleegbaar. Het gaat om zowel data als scans van de geboorteakten van 1921, de huwelijks- en echtscheidingsakten van 1946 en de overlijdensakten van 1971.

Honderd

Op de honderdste geboortedag van een bekende auteur/dichter, wiens wieg in Zeeland stond, verschijnt op 20 oktober 2021 bij de Avalon Pers een bibliofiele uitgave met Vijf Vroege Verzen. De eerste regels van één van de vijf verzen luiden:

Soms houd ik van hem, wanneer langs zijn lippen
Het lamplicht donzig glanst als langs fluweel

Kenners weten natuurlijk direct welke auteur/dichter we bedoelen: Hans Warren, geboren te Borssele op 20 oktober 1921. Vanaf januari 2022 is zijn geboorteakte openbaar.

Geregistreerd

Op 21 oktober 1921 verlaat de 30-jarige Pieter Warren zijn ambtswoning aan de Zeedijk 323. Hij gaat naar het gemeentehuis aan het dorpsplein in Borssele om de geboorte van zijn zoon aan te geven. Zijn echtgenote, Albertina Femmetje Mennes, voor haar huwelijk onderwijzeres, is de dag ervoor bevallen. Ze hebben besloten hun zoon te vernoemen en hem drie namen te geven.

Samen met de beide getuigen, de 68-jarige oud-lichtwachter Cornelis Kortenbout en 58-jarige gemeente-veldwachter Jannes de Hullu, stapt Pieter Warren het gemeentehuis binnen. De ambtenaar van de burgerlijke stand opent het geboorteregister en schrijft het volgnummer van de akte op: 35. Hij noteert de gegevens van vader Warren, van beroep waterbouwkundig opzichter, en de gegevens van de geboorte: 20 oktober 1921 om half twaalf. Dan noteert hij de namen van het kind: Johannes Adrianus Menne. Tot slot worden de gegevens van de getuigen vastgelegd. De ambtenaar leest de geboorteakte voor en bekrachtigt de inschrijving met zijn handtekening. Ook vader Warren en de twee getuigen ondertekenen de akte. De geboorte van Hans Warren is geregistreerd. Waarvan akte.

Schrijven

Hans Warren bezoekt de Openbare Lagere School aan het dorpsplein in Borssele, waar hij leert schrijven, vermoedelijk met een kroontjespen. Naast de Openbare Lagere School staat het gemeentehuis van Borssele. Daar is Warren van 22 mei 1945 tot 1 september 1950 werkzaam als gemeenteambtenaar en vanaf 1947 ook als ambtenaar van de burgerlijke stand. In zijn dagboeken schrijft hij af en toe over zijn belevenissen als gemeenteambtenaar.

Als Hans Warren zijn ambtelijke leven bij de gemeente Borssele begint in 1945, krijgt hij als taak het regelen en administreren van de uitkeringen aan oorlogsslachtoffers en evacués. “Ik had nergens verstand van en niemand lichtte mij voldoende in, zodat ik tamelijk onvoorbereid aan de slag moest”, schrijft hij, terugdenkend, op 17 augustus 1948 in zijn dagboek. Heel openhartig schrijft Warren over deze lastige taak, waar hij door zijn eigen “geknoei met evacuatiegelden”, nog lange tijd werk aan heeft.

Ambtenaar van de burgerlijke stand

Ook de dag van zijn beëdiging als ambtenaar van de burgerlijke stand memoreert Warren in zijn dagboek. In het in 1982 uitgegeven Geheim dagboek 1945-1948 schrijft hij op 15 januari 1947 dat hij is beëdigd als ambtenaar van de burgerlijke stand. Dat gebeurt in het gerechtshof in Middelburg aan het Hofplein, het huidige Van de Perrehuis, waarin sinds het jaar 2000 de kantoren van het Zeeuws Archief zijn ondergebracht.

“Wachten in de hall. Groot, ruim, wit, marmeren platen op de vloer, de brede vensterbank waarin ik zat namaakmarmer, geverfd. (…) Na een half uur werd ik binnen gelaten, en zag ik voor het eerst van mijn leven rechters in functie, in een met gobelins bespannen kleine zaal. Op die gobelins tolden leeuwen en andere dieren rond in verschoten rood en grijs. (…) Ze [de rechters] hadden kanten beffen en vóor hen op de strakke tafel, tussen het tinnen gerei, stonden aardewerken bakjes met zand en een houten schep erin.”

Na de beëdiging neemt Warren op de griffie, waar wordt geschilderd en behangen, plaats in een “met halfvergaan fluweel beklede Louis XVI-fauteuil”. Vervolgens krijgen we een aardig inkijkje in het leven op de gemeentesecretarie van Borssele: “Er is kantoorleven en kantoorleven. Het mijne op de gemeentesecretarie is verre te verkiezen boven het muffe, opgesloten leven op zo’n griffie. Ook al heb je dan zulke stoelen. Hoe levendig, open, zelfs ‘buiten’ is mijn secretarie daarbij vergeleken, waar we elkaar op de schouder tikken als de telefoon onduidelijk en het geratel van de dactylograaf hinderlijk is. (…) Ik ga om met levende mensen daar, voel me er onbezwaard. Niemand maakt het me lastig, zelfs niet als ik de ruimte heb bezwangerd met een ondraaglijke parfum. (…) Mogelijk mogen ze me best, zoals ik hèn mag, de burgemeester, de secretaris, mijn collega’s, we vormen een hecht, informeel team, en ik word geaccepteerd zoals ik ben.”

Hoe anders klinken deze woorden dan die op 27 mei 1945. Daar schrijft Warren: “Sinds de dag na Pinksteren werk ik op het gemeentehuis in Borssele; ik moet geld gaan verdienen, de situatie thuis is moeilijk. Ik ga daar verzuren, verschrompelen, beschimmelen. Het kan me niets schelen.”

In januari 1947 schrijft Warren als ambtenaar van de burgerlijke stand in het gemeentehuis in Borssele zijn eerste aangifte van overlijden in. Lang heeft zijn aanstelling niet geduurd. In het Geheim dagboek 1949-1951 schrijft hij op 19 juli 1950 over zijn vertrek bij de gemeente Borssele:

Omdat er al zoveel is gezegd en geschreven over Hans Warren als auteur/dichter hebben wij eens gekeken naar zijn verrichtingen als ambtenaar van de burgerlijke stand van Borssele. Daarbij hebben we gebruik gemaakt van de overlijdensregisters, omdat die al openbaar zijn over de periode waarin Warren bij de gemeente Borssele werkzaam was. De ambtenaar van de burgerlijke stand bekrachtigt elke akte met zijn handtekening. In de handtekening van Hans Warren is een interessante ontwikkeling te zien.

De eerste keer

De eerste overlijdensakte waaronder we de handtekening van Hans Warren als ambtenaar van de burgerlijke stand in Borssele tegenkomen, is die van Wilhelmina Minderhoud, akte nummer 1 in het overlijdensregister van 1947. Op 16 januari 1947 komt de 47-jarige vrachtauto-ondernemer Anthon van de Velde aangifte doen van haar overlijden. Met – vermoedelijk – een vulpen schrijft Hans Warren in zwarte inkt de datum van overlijden op: ‘vijftien Januari’ om 10.30 uur. Wilhelmina is 74 jaar oud geworden. In leven was ze ‘winkelierster kruidenierswaren’. Hij noteert ook de naam van de echtgenoot van Wilhelmina: Jacob van de Velde. De namen van haar ouders worden eveneens opgeschreven: Geert Minderhoud en Tona Karelse, ‘beide overleden’.

En voor het eerst zet Hans Warren als ambtenaar van de burgerlijke stand zijn handtekening onder een overlijdensakte: ‘HWarren’, althans, dat zou je er in kunnen lezen. We kunnen er met een beetje fantasie ook een combinatie van een J en een A in lezen. Die letters samen lijken op een M. Daarin zitten dus de eerste letters van zijn drie geboortenamen: Johannes Adrianus Menne. Voer voor grafologen… We houden het, tot het tegendeel bewezen is, op een H.

Onder overlijdensakte nummer 4, de tweede overlijdensaangifte die op 5 april 1947 door Hans Warren wordt ingeschreven, is de tweede stok van de H (of de mogelijke A) veel minder herkenbaar en lijkt het geheel meer op een M, die verbonden is met de W. Met deze handtekening, af en toe afgewisseld met de versie onder zijn eerste inschrijving, zien we Warren steeds vaker optreden in de rol van ambtenaar van de burgerlijke stand. Hij sluit het Borsselse overlijdensregister van 1947 ook officieel af: ‘Gesloten te Borssele met een aantal van zestien akten, op drie Januari negentien honderd acht en veertig. De Ambtenaar van de Burgerlijke Stand,’ en ondertekent met ‘HWarren’.

Een zwierige H

Bij de inschrijving van een kennisgeving van overlijden op 16 november 1948 zien we dat Hans Warren zijn handtekening heeft aangepast. In plaats van een H die op een M lijkt, of misschien een combinatie van een J en een A, schrijft hij nu een zwierige H. De H is nog wel verbonden met de W van Warren. De letters van zijn achternaam zijn wat minder duidelijk geschreven dan in zijn eerdere handtekeningen, maar af en toe zien we ook weer een handtekening met duidelijk herkenbare rr’en.

Warren schrijft de kennisgevingen van overlijden van Borsselse inwoners die elders zijn overleden, als laatste op in het register van de burgerlijke stand. Zijn aangepaste handtekening staat onder de kennisgeving van overlijden van een vierjarig jongetje uit Borssele, Bastiaan de Jonge, die in Leiden is gestorven.

Op 3 januari 1950 sluit Warren voor het laatst een register van overlijden af: dat over het jaar 1949, onderaan de bladzijde waarop de laatste overlijdensakte staat. Het jaar 1949 wordt afgesloten met acht akten, alle door hem ondertekend. In zijn handtekening is de verbinding met een gebogen lijn tussen de eerste en de tweede stok van de H losgelaten. Overigens is dit waarschijnlijk meer vanwege de snelheid, want onder enkele latere akten is de zwierige krul weer wel te zien. De a in Warren is niet rond. Deze vorm komen we ook enkele keren onder akten tegen, met name bij de akten die hij als laatste inschrijft, de akten van kennisgeving van overlijden van Borsselse inwoners in een andere plaats.

H. Warren

Bij de inschrijving van het overlijden van Bernardus Elsman op 16 april 1950 zien we dat Hans Warren zijn handtekening weer heeft aangepast. In plaats van een zwierige H schrijft hij nu een H zonder verbinding tussen de twee stokken van de H en met een punt erachter. De H is niet meer verbonden met de W van Warren. Deze vorm van de H gebruikt Warren ook wel als hij signeert met ‘Hans Warren’.

De laatste keer

De laatste akte van overlijden die door Hans Warren met H. Warren wordt ondertekend is die van Anna Catharina van de Velde, woonachtig te Borssele, overleden op 74-jarige leeftijd te Bergen op Zoom, 8 juli 1950. Naar aanleiding van de kennisgeving van de ambtenaar van de burgerlijke stand van Bergen op Zoom, waar Anna Catharina van de Velde is overleden, maakt Warren, zoals dat is voorgeschreven, een margeaantekening omdat hij in de voorgedrukte standaardtekst enkele wijzigingen moet aanbrengen. Hij schrijft de kennisgeving in op 15 juli 1950, met blauwe inkt.

De eerstvolgende aangifte van overlijden in de gemeente Borssele vindt plaats op 16 oktober 1950. Hans Warren heeft dan al ontslag genomen. Dus na de inschrijving op 15 juli komen we zijn handschrift en handtekening als ambtenaar van de burgerlijke stand niet meer tegen in de Borsselse overlijdensregisters.

Waarvan akte

Aan de hand van de overlijdensregisters van Borssele kunnen we een klein gedeelte van de verrichtingen van Hans Warren in zijn functie van ambtenaar van de burgerlijke stand volgen en getuige zijn van de evolutie van zijn handtekening van ‘HWarren’ tot ‘H. Warren’.

Waarvan akte, welke overeenkomstig de wet is voorgelezen. H. Warren.

Aangever

Hoewel Hans Warren vanaf 1 september 1950 geen ambtenaar van de burgerlijke stand bij de gemeente Borssele meer is, zien we toch een klein jaar later zijn handtekening weer onder een overlijdensakte. Maar nu in een andere rol. Hij komt namelijk op 7 juni 1951 het overlijden van zijn moeder, Albertina Femmetje Mennes, aangeven. Zij is diezelfde dag op 57-jarige leeftijd overleden. De ambtenaar van de burgerlijke stand, zijn vroegere collega J. Kakebeeke, noteert Warrens voornamen, zijn leeftijd (29 jaar) en het beroep dat hij opgeeft: letterkundige. In de handtekening die de zoon onder de overlijdensakte van zijn moeder plaatst, zien we dat de H weer is verbonden met de W.

Het overlijden van zijn vader Pieter Warren op 68-jarige leeftijd, wordt op de dag van overlijden, 25 maart 1959, aangegeven door lijkdienaar Thomas den Boer. Dus onder de overlijdensakte van de vader staat geen handtekening van zijn zoon.

Later

Met deze laatste handtekening van Hans Warren onder de overlijdensakte van zijn moeder sluiten we dit artikel af. Als de huwelijksakten tot en met 1950 in januari 2026 openbaar zijn, kunnen we kijken naar de verrichtingen van Warren als ambtenaar van de burgerlijke stand bij het sluiten van huwelijken in de gemeente Borssele en naar zijn handtekening onder de huwelijksakten in de periode 1 januari 1947-1 september 1950. Enkele verhalen over huwelijkssluitingen zijn al te lezen in de dagboeken van Hans Warren.