‘Ik ben moe’. Italiaanse brandweerlieden schieten te hulp in februari 1953

Het nieuws van de Watersnoodramp gaat in februari 1953 de wereld over. Niet alleen in Nederland, maar ook over de grens is men diep geschokt. Er komt daarom al snel hulp uit het buitenland. Ook Italië biedt hulp door het sturen van meer dan 150 brandweerlieden.

In 2022 zijn de archieven van de Deltadienst opgenomen in het Nederlands Memory of the World Register van Unesco. Hiermee wordt het belang van deze archieven onderstreept als het gaat om het vastleggen van de geschiedenis van de Deltawerken. Een Nederlands staaltje vakmanschap. De aanleiding is de watersnoodramp in de nacht van 31 januari op 1 februari 1953. Grote delen van de drie provincies Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Holland komen onder water te staan en 1.836 mensen verliezen het leven. Den Haag reageert razendsnel door plannen voor de toekomst te maken. De in het leven geroepen Deltacommissie werkt het Deltaplan uit. De Deltawerken moeten een herhaling van de ramp voorkomen.

Terwijl in Den Haag gedacht wordt aan de toekomst, is men tegelijkertijd bezig met de praktische gevolgen van de ramp. Naast het grote aantal mensenlevens dat verloren gaat, is ook de veestapel gedecimeerd. Huizen en huisraad zijn verloren gegaan. Het gevaar is nog niet geweken. Niet alleen in Nederland zelf, maar ook over de grens is men diep geschokt. Er komt hulp uit het buitenland. Een voorbeeld is een simpele zwart-wit foto, die zonder franjes de dagelijkse werkelijkheid toont.

Nationale brandweerkorps

De foto toont Italiaanse brandweerlieden. Italië biedt op 4 februari hulp aan de Nederlanders. Het Italiaanse Rode Kruis krijgt tweehonderd miljoen lire om dekens, kleding, fruit etc. aan te kopen. Naast vliegtuigen en genietroepen stuurt men ook de brandweer. Vanuit Rome vertrekt twee dagen later een extra trein met zeventien spoorwegwagons volgeladen met ducks, vrachtwagens, boten en radiowagens. Verder vijf wagons met tweede-klassecoupé’s met daarin een groep van 150-156 brandweerlieden, die deel uitmaken van het nationale brandweerkorps van Italië. Onder hen bevinden zich vier specialisten die werkzaamheden onder water uitvoeren. Commandant is ir. Carlo Malagamba en zijn waarnemer Eduardo Pagnoni. Veelal wordt verwezen naar de overstromingsramp in de Povlakte in 1951, maar de Italianen benadrukken dat het in Nederland veel erger is.

In de middag van 8 februari komt de trein aan op Roosendaal en na een korte stop wordt er doorgereden naar Zevenbergen. In de stationswachtkamer worden de Italiaanse brandweerlieden voorzien van soep, koffie en spaghetti. Burgemeester van Zevenbergen, H.E.M. Schaminé, verwelkomt de manschappen op het gemeentehuis met een bak koffie. De Italiaanse radio zendt later die week een verslag uit van de aankomst. Vervolgens reis men af naar de plaats des onheils. Allereerst gaat men werken aan het herstel van de grote dijk langs het Hollands Diep aan de Brabantse zijde. Die dijk dreigt nog steeds te bezwijken. De trein wordt naar het emplacement van de suikerfabriek gerangeerd, waar in een fabriekshal de spaghetti wordt klaargemaakt.

‘Ik ben moe’

De mannen hebben last van de barre, koude en natte omstandigheden. Een deel wordt dan ook ziek. Een Italiaanse brandweerman, die werkzaam is aan de Zeedijk langs het Hollands Diep, wordt geciteerd in De Tijd van 12 februari en zegt: ‘Sono stanco [Ik ben moe]’. Hij ziet een grote watervlakte. Zijn waarnemend commandant Pagnoni treedt op als woordvoerder. Hij zegt ‘dat zij onmiddellijk dijken willen dichten, water uit huizen wegpompen en helpen, waar ze konden en zo lang dat mogelijk was.’ Voorzien van lagen oliegoed, mutsen en zuidwesters gaat men aan de slag. Binnen enkele dagen wordt met de hulp van gemerkte palen een route uitgezet voor de boten om de huizen af te gaan. Ook de gaten in de dijk worden gedicht. Verder merkt Pagnoni op dat het korps samengesteld is uit de elite van vele Italiaanse brandweerkorpsen en dat de mannen overal vandaan komen.

Heilige avondmis

Naast Italianen zijn ook onder meer de brandweer uit het Duitse Saarbrücken, het Amerikaanse leger, het Franse leger en de Deense Rodekruisboot actief in het Brabantse. Begin maart zijn de Italianen met name bezig met het draineren van de landerijen in het gebied Klundert-Zevenbergen. In de Zevenbergse rooms-katholieke parochiekerk wordt op zondag 15 februari een heilige avondmis opgedragen in aanwezigheid van de brandweerlieden en de Medische Missie van de Italiaanse Katholieke Actie. Deze laatste organisatie is in Nederland om uit te zoeken waar de hulp het hardste nodig is.

Macaroni

Op 10 maart ’s middags om vier uur arriveren de manschappen voor een afscheidsdiner op het Zevenbergse gemeentehuis. Zij zijn dan enkele weken in touw geweest in het gebied rond Zevenbergen en Klundert. Kranten publiceren indrukwekkende cijfers als bewijs van hun noeste arbeid. De mannen hebben er veertigduizend werkuren op zitten, achttienduizend kilometers met hun wagens afgelegd en achttienhonderd ton materiaal getransporteerd. Verder redden de lieden werktuigen, huisraad en driehonderd landbouwmachines en -werktuigen.

En passant werd de Zevenbergse brandweer bij het blussen van een brand geassisteerd en het plaatselijke mannenkoor werd geholpen met de perfecte uitspraak. En dat alles met de hulp van veel, veel brood en macaroni. Hun commandant is niet van enige humor ontbloot als hij weigert te zeggen hoeveel macaroni: ‘De Italianen hebben toch al de bijnaam van macaroni-eters en dat willen wij er niet nog eens extra dik bovenop leggen.’ Ondanks de taalproblemen zijn ze geïntegreerd in de Zevenbergse gemeenschap. Als Verdi’s Slavenkoor die avond klinkt door het dorp, staat de halve bevolking buiten te luisteren. Daags daarna vertrekken de Italianen weer naar huis.