Het leven van alledag zoals je het nooit eerder zag

De afgelopen jaren droegen verschillende hobbyfilmers hun videocollecties van Zeeland over aan het Zeeuws Archief. Het grootste deel daarvan is sinds deze week online te zien. De beelden van Co Smit, Ada Prince en George Dobbelaar zijn allemaal gemaakt sinds het laatste decennium van de vorige eeuw tot nu. Ze laten vooral zien hoeveel er in de recente geschiedenis veranderd is.

Co Smit legde het leven in Zeeland vast – en nu mag iedereen het eindelijk zien

Jacobus Bastiaan (Co) Smit (1931-2024) heeft zijn hele leven behoefte gehad interessante gebeurtenissen in zijn leven te documenteren. Hij deed dat in woord en beeld.

Co liet zijn familie stapels met dagboeken en brieven na. Het leven om hem heen legde hij ook vast in dia’s, smalfilms en foto’s. Hij heeft op 17 juni 2022 de collectie videofilms overgedragen aan het Zeeuws Archief.

Toen Co in de jaren negentig van de vorige eeuw met vervroegd pensioen ging, legde hij zich als hobbyist toe op videofilms.

,,Ik ben er na mijn pensioen mee begonnen uit een soort nieuwsgierigheid. Vervolgens kom je van het ene onderwerp op het andere. Ik heb ook meegedaan aan het project Ooggetuigen van de 20ste Eeuw. Dat vond ik heel interessant.”(1)

Co kocht een goede videocamera en werd lid van de Vlissingse videoclub Shot ’68. Hij ging graag en veel op stap.

Smit maakte in die tientallen jaren rapportages van mensen en onderwerpen in zijn omgeving die hij interessant vond. In een aantal gevallen werkte hij in opdracht.

De films zijn gestructureerd opgebouwd met een begin, midden en eind en vertellen een verhaal. Ze variëren van een paar minuten tot complete documentaires van een uur.

Co deed het meeste zelf: de opzet bedenken, interviews houden, teksten schrijven, monteren en muziek eronder zetten. Joke Sedee-Snijders fungeerde vaak als voice-over.

Soms was er een tweede camera nodig en dan werkte hij samen met een vriend van Shot ’68.

Met zijn films heeft Co zeven prijzen gewonnen van Shot ’68.

Bij de nationale wedstrijd 1999 van de Nederlandse Organisatie Van Audiovisuele Amateurs won hij brons met de documentaire ‘Boeren met idealisme, is dat haalbaar?’.

Dochter Astrid Smit over de overdracht de collectie aan het Zeeuws Archief: ,,Hiermee worden al die films die hij in alle bescheidenheid nooit heeft laten zien – ook niet aan ons – eindelijk op waarde geschat. Ik denk dat historici en andere mensen die in het archief neuzen straks hun vingers aflikken bij dit materiaal.” (1)

Ada Prince; een beeldcollectie die zich nog steeds ontwikkelt

Op 20 april 2023 werd de filmcollectie van Ada Prince aan het Zeeuws Archief overgedragen en een schenkingsovereenkomst getekend. De rechten zijn ook aan het Zeeuws Archief overgedragen.

Adriana Maria Prince (Vlissingen, 1942) kocht haar eerste filmcamera in de jaren 80 van de vorige eeuw.

Geïnspireerd door haar vader, die in haar jeugd fotografeerde en mooie platen uit een fixeerbad toverde, wilde ze met de komst van de smalfilm de natuur zien bewegen en leven.

Het was het begin van een levenslange filmhobby.

Haar eerste camera werd snel ingeruild voor eentje met geluid.

In de loop der decennia is de techniek ongelofelijk veranderd. Was het in het begin nog knippen en plakken met een plakpers, daarna werd het monteren op een montagerecorder SVHS.

Van analoge smalfilms ging het naar videobanden, van het kleine geluidspoor op de film naar werken met losse geluidsbanden. Titels werden niet meer gemaakt door lettertjes neer te leggen en te filmen, er kwam een titelmaker.

Met de digitalisering werd er weer een hele sprong gemaakt en kwamen er gespecialiseerde montageprogramma’s.

Tien jaar geleden besloot Ada nog eenmaal een mooie camera te kopen, waar ze nog steeds mee filmt.

Zoals ze zelf zegt: “Je hobby is een deel van jezelf geworden , maar je moet het natuurlijk leuk vinden.”

Het gebruik van alle apparatuur en programma’s heeft Ada zichzelf aangeleerd.

Ze monteerde de muziek, maakte gebruik van verschillende camera’s en soms een blue screen.

Prince vindt het monteren wel het leukste om te doen. “Dat maakt je film af, de muziek en de voice over maken je film helemaal compleet. En dat is dan ook wel een beetje mijn liefste bezigheid, om achter je PC er iets van te maken.”

In 1968 ging Ada kijken op een open dag bij filmclub Shot ’68. Ze werd een van de eerste vrouwelijke leden en is er (met een onderbreking) anno 2025 nog steeds lid van.

George Dobbelaar is een van de weinigen die recente geschiedenis Zeeuws-Vlaanderen vastlegde

In 2023 droeg George Dobbelaar zijn collectie over aan het Zeeuws Archief. De collectie bestaat uit 209 videofilms, met films over evenementen, mensen en natuur in Oost-Zeeuws-Vlaanderen.

George Jozef Dobbelaar (Hulst, 1943) groeide op in Boschkapelle.

Na de middelbare school volgde hij de onderwijsopleiding in Oudenbosch, waar hij voor de hoofdakte afstudeerde op een scriptie over “Audio-visuele leermiddelen in het lager onderwijs”.

Na vier jaar lager onderwijs werd hij leraar Duits aan de openbare, gemeentelijke Mulo “De Brending” in Terneuzen en was actief in het middelbaar/hoger onderwijs tot 1974.

Tijdens en na zijn onderwijscarrière was hij lid van Videoclub Zeeuws-Vlaanderen.

Toen na de vernieuwde mediawet de lokale omroepen werden gestart, werd hij medewerker van Omroep Hulst. Voor deze omroep maakte hij films over de meest uiteenlopende onderwerpen.

“Als Zeeuws-Vlaming wil ik veel dingen wil vastleggen, die anders misschien verloren gaan.” Omroep Hulst zou later onderdeel worden van Omroep ZVL.

“Echt prachtig en zo divers”, noemt Eef van Brummelen de collectie. Van Brummelen is oud-archivaris van het Zeeuws Archief en werkte tot aan zijn pensionering in 2024 aan het verwerken van de collectie van George Dobbelaar.

De diversiteit van de collectie is groot, vertelt de oud-archivaris: “Van een ommetje in Biervliet tot een bijeenkomst van de Bonsaivereniging Shimpaku in Koewacht. Veel is uitgezonden via TV Hulst. George heeft zijn films overgedragen aan het Zeeuws Archief. Ik ben er blij mee, want we hebben nog niet zoveel vrij jong filmmateriaal, en al helemaal niet van Zeeuws-Vlaanderen.”