Een gevangenis op zee

Bij het uitrusten van een schip komt veel kijken. Schepen die vroeger een trans-Atlantische slavenreis gingen maken, kregen een speciale uitrusting. Met zo’n 300 slaafgemaakten aan boord werd een schip een gevangenis op zee.

Aflevering 2 van de tv-serie ‘Het Zwarte Verleden van Zeeland’ gaat over de reis van Zeeland naar Afrika. De uitzending is 3 juni 2021, om 17.13, 18.13, 19.13, 21.13 en 23.13 uur op Omroep Zeeland.

De Middelburgse Commercie Compagnie (MCC) legde zich in de 18e eeuw toe op de trans-Atlantische handel in tot slaaf gemaakte Afrikanen. De kapiteins van de MCC kochten mensen aan de kust van West-Afrika. Dat kostte veel tijd. Schepen brachten wel vijf maanden door aan de kust. De overtocht over de oceaan duurde nog eens zo’n twee maanden. Al die tijd zaten de slaafgemaakten gevangen aan boord.

Vermelding van een ketting, hand- en voetboeien en spijkers om de boeien te sluiten. Fragment uit de scheepsinventaris van het schip de Eenigheid uit 1761. Zeeuws Archief, Archief van de MCC inv.nr 375.3 volgnr 111.

Boeien en timmerhout

Voor het gevangenhouden van de slaafgemaakten lieten de kapiteins van de MCC hen ketenen. Dat is te zien aan de vermelding in de scheepsinventaris van: hand- en voetboeien, de spijkers om de boeien te sluiten en een ketting om de boeien vast te leggen. Een ketel om voedsel voor de slaafgemaakten te bereiden en andere keukenspullen worden ook in de scheepsinventaris vermeld.

Trailer voor de blog over de reis van het schip de Eenigheid (1761-1763)

Tussendek met ligplaatsen

Elk slavenschip van de MCC had een bouwpakket op maat aan boord. Dit werd bij aankomst aan de kust van West-Afrika gebruikt om secreten of toiletten voor de slaafgemaakten te bouwen. Ook werden van het timmerhout ‘beddingen’ gemaakt. Met deze zogenaamde beddingen, een soort stellingen, werd het aantal ligplaatsen op het tussendek uitgebreid.

Zeeuwse opvarenden

Scheepvaart bezorgde vele Zeeuwen een inkomen. Middenstanders in Middelburg, arbeiders op de werven en touwslagerijen. En de bemanningen van de schepen. Niet de hele bemanning van een schip was Zeeuws. Vooral matrozen waren afkomstig uit Scandinavische landen, Duitsland en Zwitserland. Maar wat is precies ‘Zeeuws’? Is een bij Hamburg geboren kapitein, die in Middelburg een huis heeft, na twintig jaar voor de MCC gevaren te hebben, een Zeeuw?

In aflevering 2 reconstrueert Ad Tramper, archivaris bij het Zeeuws Archief, de voorbereidingen die nodig waren om alles aan boord van een slavenschip te laten reilen en zeilen.