Het archiefbeheer op Schouwen-Duiveland heeft in 2020 zijn 100-jarig bestaan gevierd. We blikken in drie afleveringen terug. Dit is deel 2: de archiefzorg.
Hoe men archieven zag en er voor zorgde, werd in de loop der tijd zeer verschillend ingevuld. Zo wordt 1811 beschouwd als een rampjaar voor het archief van Zierikzee.
Onder burgemeester Nicolaas de Kater werd een groot deel van het stadsarchief verkocht voor 596 francs en 82 centimes aan de koopman Zadok Levi van Oss. Het is aan de toen 18-jarige student Jan Cornelis de Jonge, te danken dat een serie charters (periode 1392 tot en met 1595) gered werd. Hij viste ze uit de stapel paperassen in het magazijn van Van Oss en schonk ze uiteindelijk in 1829 terug aan de stad Zierikzee. De Jonge was toen Rijksarchivaris. Gelukkig vonden ook andere delen van dat verkochte archief in de loop der tijd hun weg terug naar de gemeente, waaronder bijvoorbeeld het perkamenten keurboek uit 1492.
Archiefwet
In 1918 werd de Archiefwet ingevoerd met als doel de zorg voor de overheidsarchieven beter te organiseren en naar een hoger niveau te brengen. Voortaan moesten archiefruimten en archivarissen voldoen aan bepaalde eisen. Over de archiefambtenaren en archivarissen is al geschreven in deel 1 van deze drieluik. In dit blog besteden we aandacht aan andere aspecten van de archiefzorg.
Archiefruimten
Vroeger werden er geen eisen gesteld aan de ruimten waar archieven werden bewaard. Tegenwoordig is dat anders. Archiefruimten moeten nu onder meer beschermd zijn tegen wateroverlast. De vloeren, wanden en plafonds zijn 60 minuten brandwerend. En er moet een klimaatbeheersingssysteem aanwezig zijn die de temperatuur en luchtvochtigheid reguleert. Een paar beelden door de tijd heen:
Elke gemeente had zo zijn eigen bewaarplaats.
Toen de gemeente Schouwen-Duiveland ontstond in 1997 – en daarmee het gemeentearchief – lagen de archieven van de zeven voormalige gemeenten verspreid over drie locaties: het oude stadhuis in Zierikzee, het stadhuis in Brouwershaven en het voormalige gemeentehuis van Nieuwerkerk.
In 2002 werden deze archieven naar de archiefbewaarplaats in het nieuwe gemeentehuis gebracht. Een grote en complexe operatie, waardoor de archieven en verzamelingen onder de juiste klimatologische omstandigheden in nieuwe depots voor de toekomst bewaard konden worden.
De huidige depots in het gemeentehuis zijn af en toe toneel van groepsontvangsten en filmopnamen.
Het personeel
Was de zorg in het begin vooral de taak van een enkele archiefambtenaar, later kwam er steeds meer personeel bij. Enerzijds kwam dit door de toenemende eisen die aan de archiefzorg werden gesteld (het bewaren, behouden en beschikbaar stellen van archieven), anderzijds door de in omvang groeiende overheidsarchieven en de acquisitie van particuliere en instellingsarchieven.
Acquisitie
In toenemende mate ontving het gemeentearchief schenkingen en inbewaargevingen van particulieren en instellingen. Twee willekeurige voorbeelden:
Vrijwilligers onmisbaar!
Vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw veranderde er veel. Veel werk werd gestoken in het toegankelijk maken van de archieven en verzamelingen. De hulp daarbij door de jaren heen van een grote groep vrijwilligers was absoluut onontbeerlijk. Op de jaarlijkse vrijwilligersavonden werden zij en hun werk in het zonnetje gezet met onder meer een prijs voor Vrijwilliger van het Jaar en een groepsprijs.
Door al hun enthousiasme en volharding konden we met de vrijwilligers regelmatig feestjes vieren. Zoals hier het bereiken van 30.000 beschreven foto’s in 2011.
Digitalisering en e-depot
De laatste jaren ging veel aandacht naar de digitalisering, het (nader) toegankelijk maken van de collectie en het zorgen dat de resultaten daarvan te raadplegen waren via de website. Ook werd veel energie gestoken in het inrichten van het e-Depot, de nieuwe digitale archiefbewaarplaats die noodzakelijk is voor het duurzaam opslaan van het digitale archief van de gemeente.
Kwaliteitsmonitor
Om de kwaliteit van de dienstverlening te monitoren, deed het gemeentearchief om de twee jaar mee met de Kwaliteitsmonitor Dienstverlening Archieven. Elke keer scoorde het gemeentearchief hoger dan gemiddeld.
Rondleiding Zierikzee
Ilja Mostert leidt je rond in het depot, laat je wat topstukken zien en gaat langs bij collega Eef in de studiezaal.
Wil je meer weten over de geschiedenis van Schouwen-Duiveland?
Hier vind je informatie over de geschiedenis van Schouwen-Duiveland, de kernen en de voormalige gemeenten.
Ook vind je blogs over allerlei historische wetenswaardigheden, van Brand in Zierikzee tot de Vuurtoren in Burgh-Haamstede.
