Biodiversiteit in het archief

22 mei is het Internationale dag van de biodiversiteit. Ook voor actuele vraagstukken zoals biodiversiteit kun je terecht in de archieven. Het Zeeuws Archief heeft zelfs uitermate relevante bronnen voor onderzoek.

Biodiversiteit is een begrip dat we gebruiken om variatie aan levensvormen aan te duiden. Of we het nu hebben over een bepaald geografisch gebied, een ecosysteem, of de hele planeet, biodiversiteit gebruiken we als een graadmeter om vast te stellen hoe het staat met de verscheidenheid aan verschillende dieren, planten en micro-organismen. Heel algemeen geldt, hoe meer variatie, hoe beter. Een ecosysteem met veel variatie is een gezond ecosysteem. Een planeet met een brede biologische diversiteit is een welvarende planeet.

Helaas gaat het met de biodiversiteit op aarde niet erg goed. Het aantal voorkomende soorten op onze planeet is de afgelopen jaren sterk gedaald, en er dreigen nog steeds veel andere soorten uit te sterven. Verschillende factoren spelen hierin een rol. Zo is klimaatverandering een belangrijke oorzaak.

Internationale dag

Biodiversiteit – en vooral de afname daarvan – is dus een belangrijk onderwerp. Dat vinden de Verenigde Naties ook, een daarom hebben zij 22 mei uitgeroepen tot internationale dag van de biodiversiteit. Op deze manier hopen ze meer aandacht voor het onderwerp te genereren, zodat iedereen zijn eigen steentje bij kan dragen aan het welzijn van onze aarde.

Belang historische gegevens

Om de biodiversiteit van een ecosysteem goed te kunnen bestuderen, is het handig om over historische gegevens te beschikken. Pas als je weet hoe het jaren geleden gesteld was met de populatie van een bepaalde vogelsoort, kun je vaststellen hoe die populatie zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld. Als je niet weet welke algensoorten er vijftig jaar geleden in een bepaald stukje water leefden, is het lastig om te zeggen welke soorten er inmiddels verdwenen zijn. Aangezien de aandacht voor biodiversiteit een relatief recente ontwikkeling is, kan de studie ervan soms bemoeilijkt worden door een gebrek aan bronnen. Juist daarom is het extra leuk om in een archief een mooie bron te ontdekken.

Verzameling L. Braber

Een goed voorbeeld daarvan is de Verzameling L. Braber uit de jaren 1964-1970. Lieven Braber woonde in Dreischor op Schouwen-Duiveland. Hij ging biologie studeren en werkte tijdens zijn studie als stagiair bij het voormalige Delta Instituut voor Hydrobiologisch Onderzoek in Yerseke (het tegenwoordige Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW).

Tijdens deze stage voer hij veel, en op deze reizen maakte hij een grote hoeveelheid dia’s van de verschillende soorten die hij vond in en langs de Oosterschelde, die op dat moment nog niet was afgesloten door de Oosterscheldekering. Hij voorzag de dia’s van uitgebreide informatie. Zo registreerde hij niet alleen de naam van de soort, maar ook de vindplaats, de datum, en soms zelfs de windrichting. Daarnaast verzamelde hij dieren op sterk water. Met deze verzameling schiep hij een prachtige momentopname van een stukje Zeeuws ecosysteem.

Veranderingen vastgelegd

Datzelfde moet het Zeeuws Biologisch Museum (de voorloper van het huidige Terra Maris) gedacht hebben, toen het in 2002 een aantal van zijn dia’s gebruikten voor een expositie. Bij deze tentoonstelling plaatste het museum de dia’s van Lieven Braber uit de periode 1967-1970 naast een serie dia’s die in 2002 op exact dezelfde locaties waren gemaakt, om zo te laten zien welke veranderingen er in de tussenliggende periode opgetreden waren in de vegetatie. Een mooie studie van de biodiversiteit dus!

In de verzameling L. Braber kun je de dia’s vinden die Lieven Braber maakte, alsmede een beschrijving van de diacollectie die hij samen met zijn moeder maakte. Daarnaast bevat de verzameling onder andere informatie over de expositie Dynamiek in de Delta die in 2002 bij het Zeeuws Biologisch Museum te zien was. De collectie dieren op sterk water is ondergebracht bij Terra Maris.