Het 'charter van Hoogelande' is het oudste archiefstuk

Het oudste archiefstuk in het Zeeuws Archief is het ‘charter van Hoogelande’ uit het jaar 1189. Dit een perkamenten akte van de bisschop van Utrecht en betreft de stichting van een kapel te Hoogelande op Walcheren.

Stichting van de kapel van Hoogelande

Het ‘charter van Hoogelande’ is de stichtingsakte van de kapel van Hoogelande. De akte op perkament is geschreven in het jaar 1189. Met deze akte geeft bisschop Baldwinus van Utrecht (Trajectum) toestemming aan de parochianen van Westmonster die in Hoogelande wonen om daar een parochiekerk te bouwen. Aan de akte hing ooit het zegel van de bisschop. Dat gold als zijn handtekening. Het zegel is helaas verloren gegaan.

Dodelijke vechtpartijen

Hoogelande is een gehucht op Walcheren. Het ligt ongeveer vier kilometer ten westen van Middelburg in de ambachtsheerlijkheid Hoogelande. Het hoorde kerkelijk bij de Middelburgse Westmonsterparochie. Die parochie hoorde weer bij het bisdom Utrecht. De Westmonsterkerk stond tot 1575 midden op de markt in Middelburg. De bewoners van Hoogelande moesten elke zondag naar Middelburg om naar de kerk te gaan.

In de 12e eeuw waren er ruzies ontstaan tussen de inwoners van Hoogelande en andere inwoners van Walcheren. Die ruzies liepen uit op dodelijke vechtpartijen, waardoor de dorpelingen van Hoogelande zich niet meer veilig voelden. Het gevolg was dat ze niet meer naar de kerk in Middelburg durfden gaan.

Inwoners vragen om eigen kapel

De inwoners van Hoogelande beklaagden zich daarover bij de bisschop van Utrecht. Zij vroegen aan de bisschop toestemming om in hun eigen plaats een kerk te mogen bouwen, zodat ze niet meer naar Middelburg hoefden te lopen met de kans te worden overvallen. De bisschop gaf in een akte uit 1189 zijn toestemming aan de inwoners van Hoogelande om een kapel te mogen bouwen.

De kapel werd gebouwd op de kruising van de Hoogelandseweg en de Meinersweg, ten zuiden van Grijpskerke. De kapel was gewijd aan Sint Maarten, net als de Westmonsterkerk in Middelburg.

In de 15e eeuw werd de eenvoudige kapel vervangen door een grotere stenen dorpskerk. Dit gebouw werd in de 16e eeuw verwoest. Wat overbleef was een ruïne van het koor.

Ruïne van Hoogelande wordt kapel

Eeuwen lang herinnerde de ruïne van het koor van de kerk van Hoogelande aan de tijd dat Hoogelande een eigen dorpskerk had. De ruïne van de kerk kwam in het begin van de 20e eeuw in bezit van de familie Hoegen, die de heerlijkheid Hoogelande had gekocht en zich Hoegen van Hoogelande ging noemen. De ruïne van het koor van de voormalige dorpskerk werd in de jaren ’60 van de 20e eeuw herbouwd tot een kleine kapel. Deze kapel staat er nu nog steeds.