Familiegeschiedenis

Wie waren jouw (verre) verwanten? Van wie stam jij af? Wat waren dat voor mensen? Hoe zag hun leven eruit? Waar stond hun bed? En wat maakten zij mee?

Stamboomonderzoek is het blootleggen van verwantschap in verre tijden. Stamboomonderzoek of genealogisch onderzoek legt de basis voor het schrijven van familiegeschiedenissen. Iedere familiegeschiedenis is bijzonder en uniek. En toch ook weer niet, want zij maakt deel uit van de ‘grote geschiedenis’. Historische ontwikkelingen en gebeurtenissen werden door jouw voorouders meegemaakt, bewust beleefd of onbewust ondergaan. Het Zeeuws Archief biedt alles voor het doen van onderzoek naar Zeeuwse voorouders of voorouders die ooit verbleven in Zeeland.

Hoe begin ik?

Een onderzoek begint meestal dicht bij huis, in de eigen familiekring. Het is belangrijk in de naaste omgeving zoveel mogelijk feiten (namen, data, plaatsen) te verzamelen; de openbaarheid van actuele bronnen is vanwege privacy-redenen beperkt. Het Zeeuws Archief mag alleen openbare gegevens publiceren.

Uitgangspunt van het onderzoek zijn:

• voor‑ en achternamen,
• plaatsen en data van geboorte, huwelijk en overlijden
• gegevens over beroepen van bijvoorbeeld  ouders en grootouders, ooms en tantes

Voor deze primaire gegevens kun je familieleden raadplegen of documenten die zij mogelijk bezitten, raadplegen. Denk aan overlijdensadvertenties, rouwkaarten, bidprentjes, trouwboekjes of geboortekaartjes.

Zoek voor familieadvertenties op de volgende websites:

• Krantenbank Zeeland
• Delpher
• Mensenlinq

Verder kunnen grafstenen nuttige informatie opleveren:

• Graftombe.nl

Bovenstaande feiten kun je vervolgens aanvullen met andere gegevens, bijvoorbeeld over opleiding, werk, bezit, karakter en hobby’s. Dit worden ook wel secundaire gegevens genoemd.

De primaire en secundaire gegevens zijn de bouwstenen voor het maken van een levensbeschrijving. Belangrijk is echter eerst te bepalen wat je precies te weten wilt komen.

Bepaal je doel!

Bepaal vooraf het doel en daarmee de opzet of vorm van je onderzoek:

Oorsprong familienaam

Als je alleen geïnteresseerd bent in de oorsprong van je familienaam zou je je onderzoek ‑ teruggaand in de tijd ‑ kunnen beperken tot de rechte mannelijke lijn: met jezelf als uitgangspunt verzamel je gegevens over je ouders, de ouders van je vader, de ouders van je grootvader van vaders kant en zo verder. Dit heet een stamreeks. Met deze opzet beginnen de meeste mensen.

Kwartierstaat

Ook bij een zogenaamde kwartierstaat neem je jezelf als uitgangspunt. Terugwerkend in de tijd verzamel je hierbij gegevens over je ouders, 4 grootouders, 8 overgrootouders, 16 betovergrootouders en zo verder. In elke volgende generatie verdubbelt het aantal voorouders dus.

De eerste generaties kunnen worden weergegeven in de vorm van een tabel, maar naarmate het aantal voorouders toeneemt is het steeds moeilijker deze op die manier weer te geven. Door personen te nummeren kan de kwartierstaat in lijstvorm worden bijgehouden (en eventueel gepubliceerd) zonder dat het al te veel ruimte kost.

Genealogie

Wanneer je op zoek gaat naar alle naamgenoten die tot dezelfde familie behoren, kun je de genealogie van jouw geslacht gaan samenstellen. Je werkt dan eerst in rechte mannelijke lijn zover mogelijk terug in de tijd, zoals bij de stamreeks. De oudst gevonden voorvader, de stamvader, is het beginpunt van de genealogie. Je verzamelt de gegevens over zijn gezin en werkt vervolgens de zonen verder uit. Van deze zonen wordt opnieuw het gezin vermeld, waarna hun zonen weer volgen. Zo ga je generatie na generatie door, totdat je het heden bent beland. Het resultaat is een overzicht van alle nazaten in de mannelijke lijn van jouw stamvader.

Parenteel

De parenteel is de meest uitgebreide vorm van onderzoek. Daarbij werk je de nazaten van je stamvader niet alleen in de mannelijke, maar ook in de vrouwelijke lijn uit. In de parenteel van je grootouders van vaderszijde bijvoorbeeld worden niet alleen de zoons met hun gezin uitgewerkt, maar ook de dochters. Van deze kinderen (jouw ooms en tantes) worden zowel de zoons als de dochters uitgewerkt, enzovoorts.

Tip Begin eenvoudig, bijvoorbeeld met een stamreeks of met een beperkte kwartierstaat. Naarmate je meer ervaring met archiefonderzoek krijgt, zal je belangstelling zich in een bepaalde richting ontwikkelen. Het eindresultaat van je onderzoek kan een uitgebreide genealogie zijn, maar ook een biografie van één of meer interessante personen uit je voorgeslacht.
Heel belangrijk: ga na of iemand anders (deels) hetzelfde onderzoek al heeft uitgevoerd.

Is er al onderzoek gedaan naar jouw voorouders?

Voordat je aan archiefonderzoek begint, is het handig na te gaan of iemand anders al onderzoek naar jouw voorouders heeft gedaan. Het is mogelijk dat over jouw voorouders een boek is verschenen of een stamboomonderzoek op internet is gepubliceerd. Het gemakkelijkst zoek je via internet, maar let op: niet alle bronnen zijn via internet te raadplegen of worden zelfs maar vermeld.

Collectie Zeeuwse genealogieën

Een belangrijke toegang met (deels) gepubliceerde genealogieën is de Collectie Zeeuwse genealogieën [toegang 166]. Een collectie van meer dan 1.200 dossiers met genealogische informatie over Zeeuwse families, families die aan Zeeuwse families zijn verwant en families die enkele generaties in de provincie hebben gewoond. Het gaat om zowel afgeronde en gepubliceerde genealogieën en kwartierstaten als genealogische aantekeningen. Deze aantekeningen kunnen variëren van een paar pagina’s tot een dik pak. De Collectie Zeeuwse genealogieën is als bron opgenomen in de personendatabase Zeeuwen Gezocht.

Publicaties via internet

Zoeken op internet naar publicaties van genealogische boeken en artikelen:

• www.zeeuwsarchief.nl met de bibliotheek van het Zeeuws Archief
• www.dezb.nl, website van de Zeeuwse Bibliotheken
• www.bibliotheek.nl
• www.worldcat.org, netwerk van bibliotheken wereldwijd
• www.tijdschriftenbankzeeland.nl, de tijdschriftenbank van de Zeeuwse Bibliotheek
• www.krantenbankzeeland.nl, de krantenbanken van de Zeeuwse Bibliotheek
• www.delpher.nl, de boeken-, kranten- en tijdschriftenzoekmachine van de Koninklijke Bibliotheek en anderen
• www.cbg.nl, website van het Centraal Bureau voor Genealogie in Den Haag
• www.ngv.nl Nederlandse Genealogische Vereniging

Publicaties van heemkundige en historische verenigingen

Heemkundige en historische verenigingen in Zeeland geven tijdschriften en jaarboeken uit, waarin genealogische gegevens worden gepubliceerd. Vaak worden actuele edities wel online gepubliceerd, maar zijn oudere publicaties niet via internet te vinden.

Publicaties van particulieren

Veel particulieren publiceren de resultaten van hun familieonderzoek op een eigen homepage, zodat ook anderen hiervan kennis kunnen nemen. Het kan daarbij gaan om kwartierstaten, genealogieën of zelfs complete familiegeschiedenissen.

Biografische naslagwerken op internet

Frederik Nagtglas (1821-1902) stelde het biografische naslagwerk ‘Levensberichten van Zeeuwen’ samen. Het werk verscheen in vier delen tussen 1888 en 1893.

• Levensberichten van Zeeuwen, deel 1, https://archive.org/details/levensberichten00nagtgoog
• Levensberichten van Zeeuwen, deel 2, https://archive.org/details/levensberichten01nagtgoog
• Levensberichten van Zeeuwen, deel 3 [en deel 4?], https://archive.org/details/bub_gb_6ntEAAAAMAAJ

Via de website van het Huygens ING, onderzoeksinstituut op het gebied van geschiedenis en cultuur, kan in verschillende biografische naslagwerken worden gezocht. Hierin zijn onder andere biografieën van Zeeuwen opgenomen.

• Biografisch Lexicon voor de geschiedenis van het Nederlandse Protestantisme, http://resources.huygens.knaw.nl/lexiconprotestantisme
• Biografisch portaal van Nederland, http://www.biografischportaal.nl/
• Biografisch Woordenboek van Nederland: 1780-1830, http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1780-1830
• Biografisch Woordenboek van Nederland: 1880-2000, http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000
• Biographisch Woordenboek der Nederlanden (Van der Aa), http://resources.huygens.knaw.nl/vanderaa

Publicaties niet via internet

Steeds meer, ook oudere publicaties worden gedigitaliseerd en gepubliceerd via internet. Toch zijn er nog genoeg interessante publicaties niet via internet te vinden. Bijvoorbeeld:

• Het Genealogisch Centrum Zeeland (GCZ) beschikt over publicaties en beheert daarnaast honderden dossiers met aantekeningen over Zeeuwse families. Het GCZ is te bezoeken in de studiezaal van het Zeeuws Archief. Kijk voor een inventaris op de dossiers op www.genealogischcentrum.nl
• Specifiek genealogisch is E.A. van Beresteyn, Genealogisch repertorium tot 1970 (Den Haag 1972) met Supplementen over de jaren 1970‑1999. Het repertorium geeft in alfabetische volgorde alle Nederlandse familienamen waarover informatie in boeken en tijdschriftartikelen is opgenomen, met vermelding van de titels van die publicaties. Elk boek of tijdschriftartikel waarin tenminste drie opeenvolgende generaties van een familie voorkomen, is vermeld.
• Een globaal overzicht van de oorsprong en de verbreiding van een honderdtal meest Zuid‑Bevelandse familienamen wordt gegeven in: P.A. Harthoorn, Honderd Zeeuwse families (Naarden 1967).

De belangrijkste Nederlandse genealogische tijdschriften en jaarboeken zijn:

• De Nederlandsche Leeuw (vanaf 1883)
• Gens Nostra (vanaf 1946)
• Ons Erfgoed (vanaf 1993)
• Genealogie. Kwartaalblad van het CBG (vanaf 1995). Het CBG heeft ook een Jaarboek uitgegeven (vanaf 1947 tot en met xxxx).
• Nederland’s Adelsboek (sinds 1903), jaarboek met alle Nederlandse adelsfamilies
• Nederland’s Patriciaat (sinds 1910), jaarboek dat vooraanstaande niet‑adellijke Nederlandse families bevat.

Genealogische publicaties uit Zeeland:

• Wij van Zeeland, uitgave van de afdeling Zeeland van de Nederlandse Genealogische Vereniging (NGV), online te raadplegen via http://www.ngv.nl/wwwZLD/
• Van Zeeuwse Stam en Zeeuwse Kwartierstaten, tijdschriften, en het Zeeuws Kwartierstatenboek zijn eerst uitgegeven door de afdeling Zeeland van de NGV en daarna door de Stichting Genealogische Publicaties Zeeland. Deze laatste is per 30 november 2016 opgeheven.

Vinden van voorouders in bronnen op internet

Ook wanneer de geschiedenis van jouw familie niet is gepubliceerd, is de kans groot dat je gegevens over jouw voorouders aantreft op internet. Steeds meer genealogische bronnen worden immers online gezet.

• www.archieven.nl, website met archiefinventarissen van Nederlandse archiefinstellingen, ook die van het Zeeuws Archief. Ook de bibliotheekcatalogus van het Zeeuws Archief doorzoek je via archieven.nl.
• www.zeeuwengezocht.nl, de personenzoekmachine van het Zeeuws Archief met meer dan 8 miljoen persoonsgegevens.
• www.wiewaswie.nl, de landelijke website met  de openbare Zeeuwse geboorte-, huwelijk- en overlijdensakten van de burgerlijke stand. De website is een samenwerkingsverband van een groot aantal erfgoedinstellingen en wordt beheerd door het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG).
• www.openarch.nl, portaal met open data uit archieven. Omdat erfgoedinstellingen hun data als open data beschikbaar stellen, wordt data hergebruikt, bijvoorbeeld voor het automatisch genereren van stambomen.
• www.genver.nl
• www.familysearch.org, de grootste database ter wereld is die van de Mormonen of de Heiligen der Laatste Dagen. Het uitzoeken van de voorouders is een van de taken van een Mormoon. Daarom hebben zij wereldwijd de archiefbronnen met bevolkingsgegevens verfilmd.
• www.stamboomgids.nl
• http://genealogie.startpagina.nl/, portaal van honderden genealogische sites, gerangschikt per provincie, alfabetisch op familienaam of op onderwerp.
• http://home.hccnet.nl/p.molema/zeweb.htm website met  een overzicht van links naar diverse sites van Zeeuwse familienamen.
• www.geneaknowhow.net, website met digitale bronbewerkingen uit Nederland en België, zoals bevolkingsgegevens uit kerkelijke archieven, passagierslijsten en informatie uit rechterlijke archieven. De website geeft een overzicht van diverse Zeeuwse genealogische bronnen die op websites van archiefdiensten en particulieren zijn te raadplegen. Het doel is om een zo compleet mogelijk beeld te geven van de beschikbare bewerkingen van archiefbronnen die veel persoonsnamen bevatten en die thuis digitaal te raadplegen zijn. http://www.geneaknowhow.net/digi/zeel-ni.html
• http://www.grijsbaard.nl/Main/StartGrijsbaard.html. Huib Plankeel uit Leiden heeft een groot aantal bronbewerkingen van vooral lidmatenlijsten en volkstellingen van dorpen en steden in West-Zeeuws-Vlaanderen vóór 1796 op zijn website opgenomen.
• http://www.arnehistorie.com/ De Historische Vereniging Arnemuiden heeft transcripties gemaakt van diverse bronnen uit het archief van de voormalige gemeente Arnemuiden en van lidmatenlijsten in het archief van de Hervormde Kerk van Arnemuiden.
• https://onderwijsgevendeninzeeland.wordpress.com/ Huib Uil heeft in 2015 zijn proefschrift over het onderwijs in Zeeland en Staats-Vlaanderen 1578-1801 gepubliceerd. In het kader van het onderzoek werden van onderwijzers verzameld: hun namen, geboorte- en sterfdata en plaatsen, namen van de ouders en beroep van de vader, woonplaatsen, loopbaan, nevenfuncties, sollicitaties, de echtgenote of echtgenoot met haar of zijn geboorte- en sterfdata en plaatsen, namen van hun ouders en beroep van de vader, met opgave van kinderen en van hen de namen voor zover deze ook onderwijsgevende werd, dan wel huwde met een onderwijsgevende. Toegevoegd werden de gebruikte bronnen en literatuur.
• www.cbg.nl Centraal Bureau voor Genealogie
• www.ngv.nl Nederlandse Genealogische Vereniging
• www.graftombe.nl

NB

• Jac Pouwelse uit Westkapelle heeft in een bestand gemaakt van meer dan 10.000 personen waarvan de namen voorkomen in de akten van de burgerlijke stand van de gemeente Westkapelle (19de-begin 20ste eeuw). De link naar dat bestand is helaas verouderd, maar kan via de Wayback Machine, een internetarchief, nog worden bezocht.

Tip Controle van de originele bronnen blijft noodzakelijk als je er zeker van wilt zijn dat gegevens betrouwbaar zijn.