Wat kun je in het huidige Sri Lanka nog zien aan tastbare herinneringen aan de handel tussen de Verenigde Oostindische Compagnie en Ceylon? Dat is verrassend veel! Sporen uit dat handelsverleden zijn te zien in de foto-expositie ‘VOC-handel met Ceylon’. Fotograaf Jan Koeman fietste langs de historische route die VOC-koopman Joris van Spilbergen in 1602 aflegde van Batticaloa naar de koningsstad Kandy en fotografeerde de herinneringen aan de ‘Dutch Period’ in het toenmalige Ceylon.
De foto-expositie in het Zeeuws Archief over tastbare herinneringen aan de handelsperiode van de VOC met Ceylon in het huidige Sri Lanka is samengesteld door Jan Koeman uit Kloetinge. Hij is productmanager bij de Coöperatie Zeeuwse Vlegel te Goes en freelance fotograaf.
Samen met zijn partner, Annet Blauwhof, legde hij op de fiets 3.000 kilometer op Ceylon en bezocht hij vrijwel alle VOC-forten, kerken en overige gebouwen uit de ‘Dutch Period’.
Handel in kaneel en nootmuskaat
De Nederlanders schoten de toenmalige koning van Ceylon, Kandy, Rajasinha II, te hulp bij het verjagen van de Portugezen van het eiland. Vervolgens bleven zij er bijna 150 jaar. De reden was vooral de handel in eerste kwaliteit kaneel en nootmuskaat waar de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) op uit was.
Zeeuwen en Ceylon
De Antwerpse koopman Balthazar de Moucheron (1552-na 1609) speelde bij de komst van de Nederlanders een belangrijke rol. De Moucheron vestigde zich na 1585 in Middelburg en na 1598 in Veere. Hij reedde expedities uit om nieuwe wegen naar Oost-Indië te ontdekken en dreef handel op de Noord, de Oost en de West. De Moucheron stond aan de wieg van de VOC en richtte in 1598 de Veerse Compagnie op, die in 1602 opging in de Verenigde Oostindische Compagnie.
De VOC vestigde verschillende handelsposten op Ceylon en verdeelde het gebied in drie bestuurlijke eenheden. Aan het hoofd stond een gouverneur, de gebieden werden bestuurd door commandeur met een Raad. Eén van de gouverneurs was van Zeeuwse komaf. Stephanus Versluijs (1694-1936) uit Middelburg was gouverneur en directeur van Ceylon van 1729 tot 1732.
De Nederlandse overheersing duurde tot 1796, toen de Engelsen het bestuur overnamen. In 1802 werden alle Nederlandse bezittingen op Ceylon overgedragen aan de Engelsen. De periode van de Nederlandse overheersing wordt in het huidige Sri Lanka aangeduid met de ‘Dutch Period’.
Sporen van de VOC
De tentoonstelling vertelt het verhaal van de VOC-handel met Ceylon en wat daarvan in het huidige Sri Lanka nog te vinden is. Forten, kerken, grafstenen, een ziekenhuis en andere koloniale gebouwen. Op veel gebouwen staat nog steeds het logo van de VOC.
In één van de koloniale gebouwen is het ‘Dutch Period Museum’ ondergebracht. Daar zijn veel portretten van commandeurs en gouverneurs te zien, scheepsmodellen, familiewapens en andere herinneringen aan de Nederlandse heerschappij over Ceylon. Ook in het National Museum in Colombo zijn voorwerpen te bekijken die herinneren aan de tijd dat de VOC de heerschappij voerde over Ceylon.