De expositie De 9 levens van Cornelis Goliath (1617-1660) in het Zeeuws Archief vertelt het turbulente levensverhaal van kaartmaker en landmeter Cornelis Goliath. Wanneer hij zijn leven in een rustiger vaarwater wil brengen, en hij zich met zijn gezin vestigt op Walcheren, slaat het noodlot toe.
Cornelis Goliath maakte carrière in de WIC. Onder bewind van Johan Maurits van Nassau-Siegen, ook wel Maurits ‘de Braziliaan’, vestigde Goliath zijn naam als kaartmaker. Wereldwijd liet hij zijn sporen na; zo maakte hij een aanvalsplan voor in Angola, Afrika, maar ook een kaart van de baai en de stad Recife in Brazilië.
In Zeeland tekende hij plattegronden van Domburg en Middelburg. Die plattegrond van Middelburg vond in gedrukte vorm zijn weg naar een groot publiek, wordt tot op de dag van vandaag gebruikt en is bekend als ‘de kaart van Goliath’. Maar wie was Goliath? Hoe zag zijn leven eruit? Wat deed hij in Zeeland? En vooral: wat gebeurde er? Waarom nam een gewaardeerd bestuurder als Goliath de vlucht?
“… genootsaeckt ben geweest mijn selven van mijn lieve huijsvrou en kinderen als een ballinck te moeten retireren, met een droevigh ende verdrietich vluchten, soo door ’t gemelte sware ongeluck, …”
— Cornelis Goliath, 1658
Brazilië – Afrika
Goliath’s carrière heeft alles te maken met de trans-Atlantische slavenhandel. Hij is aanwezig bij de Nederlandse veroveringen van Portugese suikerplantages in Brazilië en maakt een plan voor veroveringen aan de kust van West-Afrika. Daarnaast is aandacht voor witte slavenhandel; wanneer Goliath als gezant naar de kroning van de koning in Portugal wordt gestuurd, valt hij in de handen van Algerijnse kapers. Te zien zijn onder andere zijn cartografische werk in Brazilië, een aanvalsplan voor Angola, zijn brieven uit Algiers.
Zeeland
Vervolgens komt Goliath’s veelzijdige leven in Zeeland aan bod. Baljuw van Domburg, secretaris van Oostkapelle, hevenmeester (en landmeter) voor de Polder Walcheren, inspecteur van de forten in Zierikzee, Axel en Terneuzen. Dramatisch dieptepunt vormt de aanslag op zijn leven en zijn vlucht naar Middelburg. Te zien zijn onder andere kaarten van Domburg en Middelburg, archiefstukken over zijn werk en familie, waaronder zijn brief met de beschrijving van de aanslag op zijn leven.
Guyana
Na het verlies van Brazilië concentreren de WIC en Zeeland hun aandacht op de Wilde Kust, Guyana. Goliath wordt er commandeur over de nieuwe kolonie Nova Zeelandia aan de rivier Pomeroon. Hij eindigt zijn leven als eigenaar van een plantage met tot slaaf gemaakte Afrikanen.
Goliath’s werk diende anderen tot voorbeeld, zoals Johannes Vingboons en Arent Roggeveen. De kaart van Middelburg wordt tot op de dag van vandaag gebruikt.
Openingstijden Expositie De 9 levens van Cornelis Goliath (1617-1660) – Wereldberoemd kaartmaker in Zeeland en Zuid-Amerika
Deze expositie is mede mogelijk gemaakt door de Rabobank Walcheren/ Noord-Beveland en de Stichting Vrienden van het Zeeuws Archief.
