Een filmploeg uit Polen heeft 12 maart 2024 in het Zeeuws Archief opnamen gemaakt voor een documentaire over de Poolse onderzeeboot ORP Orzel. Deze onderzeeboot werd gebouwd door de Koninklijke Maatschappij De Schelde (KMS), waar het Zeeuws Archief de archieven van beheert. De filmmakers doen onderzoek naar de verdwijning van deze boot in de Tweede Wereldoorlog en waren onder de indruk van de vele documenten over de Orzel die bewaard gebleven zijn.
Onderzoek naar verdwijning van de Orzel
De 84 meter lange Orzel, met de bijnaam ‘Adelaar’, is gebouwd door De Schelde met als bouwnummer 205. De boot werd op 2 februari 1939 in dienst gesteld. In mei 1940 vertrok de onderzeeboot vanuit Groot-Brittannië voor haar zevende patrouille richting de kust van Noorwegen, maar keerde nooit terug.
Er is meerdere malen tevergeefs gezocht naar de onderzeeboot. “In Polen leeft vandaag de dag nog altijd wat er met de boot gebeurd zou kunnen zijn” vertelt Piotr Kardasz, onderzoeker en filmmaker. “Er zijn verschillende theorieën over het lot van de Orzel, maar omdat de boot nooit gevonden is, zijn er geen definitieve antwoorden.” Piotr en zijn collega Marcin Jamkowski hopen met hun onderzoek en documentaire meer duidelijkheid te krijgen of zelfs eindelijk antwoord te kunnen geven op de vraag wat er gebeurd is met de Orzel. In hun zoek- en filmtocht bezochten ze Damen Naval in Vlissingen, de opvolger van de KMS, en het Zeeuws Archief. De twee mannen hebben als diverse successen geboekt bij het opsporen van scheepswrakken.
Saillant detail; De Nederlandse onderzeeboot Hr.Ms. O 13, gebouwd bij de KMS 1928 – 1931, vertrok net als de Orzel in juni 1940 vanuit Dundee, naar dezelfde bestemming. Die onderzeeboot trof hetzelfde lot en is nog steeds vermist. In het verleden hebben Poolse en Nederlandse marines samen gezocht naar zowel de Orzel als de O13.
Archief als bron voor onderzoek
In het Zeeuws Archief zijn in het archief van de Koninklijke Maatschappij De Schelde veel documenten aanwezig over de onderzeeboot. Zoals het originele contract, het bestek, tekeningen en foto’s. Piotr en Marcin waren onder de indruk van de vele en diverse documenten en zijn van plan om terug te komen voor verdergaand onderzoek. “We rekenen erop dat we een aantal jaren nodig zullen hebben voor het onderzoek en de documentaire”. Wordt vervolgd!
Lees hier het verhaal van de onderzeeboot Orzel
De Orzel was al vaker onderwerp van onderzoek, lees in dit blog over de Poolse adelaar ‘still on patrol’.
/blog/een-poolse-adelaar-still-on-patrol/Scheepsbouwtekeningen van de onderzeeboot Orzel
De filmmakers bekeken onder andere een aantal scheepsbouwtekeningen van de Orzel. Er zijn er zo’n vijftig, zoals lastabel, materialenlijst en machinekamer.
hdl.handle.net