Over de spannende, jongste jaren van de provincie Zeeland is 16 maart 2012 de bronnenpublicatie ‘Resolutiën van de Gecommitteerde Raden ter Admiraliteit in Zeeland, 1584-1609’ verschenen. Hierin zijn alle besluiten te vinden die het Zeeuwse marinebestuur in het begin van de Tachtigjarige Oorlog heeft genomen. Het naslagwerk is gemaakt door deskundige vrijwilligers onder leiding van het Zeeuws Archief. Het is het product van vijf jaar noeste arbeid.
Publicatie ‘Resolutiën van de Gecommitteerde Raden ter Admiraliteit in Zeeland’, 1584-1609, 5 delen, 2430 pagina’s, prijs €295, per deel €75, te koop in het Zeeuws Archief.
Van de beloning van scheepsbemanningen voor uitzonderlijke daden tot de geheime onderhandelingen met Frankrijk en Engeland over de oorlog tegen Spanje, en van kaapvaart en zeeroof tot de bescherming van particuliere koopvaart en visserij: de bestuursleden van de Zeeuwse marine hielden zich ermee bezig.
Jongste jaren van de Republiek
De besluiten of ‘resolutiën’ van het Zeeuwse marinebestuur zijn met de bronnenpublicatie voor het eerst goed toegankelijk geworden, mede dankzij de vervaardigde index. Deze geeft gemakkelijk toegang tot opmerkelijke informatie over de woelige beginperiode van de Tachtigjarige Oorlog, informatie die geheimen prijsgeeft over de oorlogsvoering ter zee en de handel en scheepvaart tijdens de jongste jaren van de Republiek der Verenigde Nederlanden.
De marinebesluiten werden in 1844 in hun toenmalige bewaarplaats in het Ministerie van Marine in Den Haag getroffen door brand. In gehavende toestand worden de originele stukken nu bewaard in het Nationaal Archief in Den Haag. Daar zijn ze, vanwege de slechte staat, niet raadpleegbaar.
Toegang op archief Zeeuwse Admiraliteit
De bronnenpublicatie kan tevens worden gebruikt als toegang op het archief van de financiële en gerechtelijke administratie van de Zeeuwse Admiraliteit. Deze archiefstukken uit het Archief Rekenkamer van het Zeeuws Archief zijn online in de Gids Admiraliteit in Zeeland met 90.000 scans te raadplegen.
Zeeland = marine
Van geen enkel ander Nederlands marinearchief is zoveel bewaard gebleven als van het Zeeuwse. Dat heeft te maken met de organisatie van het marinebestuur. Tijdens de Republiek was de Nederlandse marine regionaal georganiseerd. Bijzonder voor Zeeland is dat het provinciale marinebestuur sinds 1586 gevormd werd door het dagelijks bestuur van het gewest. Van de Staten-Generaal ontvingen de Gecommitteerde Raden van de Staten van Zeeland als enigen een aparte aanstelling als Gecommitteerde Raden ter Admiraliteit. Ze dienden dus zowel de landsbelangen als die van Zeeland te behartigen. Dit in tegenstelling tot de de admiraliteitsbesturen in Friesland, Amsterdam, Rotterdam en Hoorn/ Enkhuizen.
Uitgebreide index
Vijftien vrijwilligers hebben vijf jaar aan de Resolutiën gewerkt. Onder leiding van Ivo van Loo, medewerker van het Zeeuws Archief, hebben de zij alle teksten getranscribeerd, een overzicht gemaakt van alle zittingsdata en per vergadering een lijst van de namen van de aanwezige raadsleden en de Zeeuwse luitenant-admiraal. Ook vervaardigden zij de uitgebreide index, die doorzoekbaar is op persoonsnaam, scheepsnaam, namen van instellingen en geografische entiteiten.
Paleografie (oud-schrift lezen)
Met de transcriptie van de marinebesluiten werd begonnen in 2007 nadat archiefmedewerker Ivo van Loo de laatste les van een cursus oud schrift (paleografie) voor gevorderden had gegeven.
De cursusstof bestond uit de ‘moeilijkste’ handschriften, die van omstreeks 1600. Veel van de getranscribeerde documenten gingen over de Zeeuwse handel en scheepvaart. De cursus was zo succesvol dat bijna alle deelnemers verder wilden en daarom werd, bij gebrek aan een vervolgcursus en op initiatief van Van Loo, een begin gemaakt met een belangrijke bron over de Zeeuwse (zee)geschiedenis: de resoluties van de admiraliteit van Zeeland.
Enthousiaste cursisten
Van Loo is historicus en is gespecialiseerd in de Zeeuwse zeegeschiedenis. Hij kende de bron en de slechte toestand waarin deze verkeerde. Hij zorgde voor prints van microfilms en digitale opnamen van de door brandschade gehavende stukken op het Nationaal Archief. En daarmee gingen de ‘cursisten’, nu vrijwilligers bij het Zeeuws Archief, enthousiast aan de slag.
Eenmaal in de drie weken kwam de groep bijeen. Vijf jaar later is het resultaat daar. Vrijdag 16 maart 2012 namen mr Martin Berendse, directeur van het Nationaal Archief, en drs Ben de Reu, Gedeputeerde voor Cultuur van de Provincie Zeeland een exemplaar van de kloeke bronnenpublicatie in ontvangst. De uitreiking gebeurt in de Abdij van Middelburg, daar waar het bestuur van de admiraliteit ooit haar vergaderingen hield.
‘Favoriete’ resoluties
Sommige resoluties of besluiten zijn zo bijzonder, gek of raar, dat ze je bijblijven. De vrijwilligers hebben een aantal van deze afwijkende besluiten uitgekozen en geven een toelichting. Ook vertellen zij wat er zo leuk is aan oud-schrift lezen en het transcriberen van eeuwenoude besluiten. Deze ‘favoriete’ resoluties zijn te lezen in het dossier Tachtigjarige Oorlog.